Dagelijks archief: vrijdag 23 januari 2015

la guerre de ’18-’48

Les Grandes Misères de la guerre (1633)
18 gravures van de Franse graveur Jacques Callot

Oorlog levert nooit iets goeds op, maar uitgevers zullen daar soms anders over denken. Oorlog blijft ons fascineren en er zijn bibliotheken vol over geschreven. Er is enorm veel keuze. Nu het honderd jaar geleden is dat de Eerste Wereldoorlog aan de gang was, liggen er in de boekhandel vele titels over deze oorlog. Dit voorjaar valt de herdenking van de eerste gasaanval uit de geschiedenis tijdens de Tweede Slag om Ieper samen met de herdenking van de Honderd Dagen van Napoleon die zoals bekend eindigde met de Slag bij Waterloo in juni 1815. Dus verschijnen er nu ook boeken over de oorlogen van Napoleon. De Verenigde Staten herdenken in april het einde van de Civil War. 150 jaar geleden kwam een einde aan de bloedigste oorlog die ooit in Amerika is uitgevochten. Oorlog is dus altijd aanwezig, ver van ons bed in Syrië en Irak, op internet, televisie en in de boekhandel.

Callot
Les Grandes Misères de la guerre
Plaat 5: Le pillage

Een oorlog die nu ver achter ons ligt, maar tot de Napoleontische oorlogen aan het begin van de negentiende eeuw, gold als de meeste verscheurende oorlog die Europa in de nieuwe geschiedenis heeft gekend, is de Dertigjarige Oorlog (1618-1648). Deze begon als een godsdienstoorlog maar werd uiteindelijk een machtsstrijd tussen Frankrijk en het Habsburgse Rijk met Duitsland als strijdtoneel. Het was een gruwelijke oorlog die Duitsland in 1648 ontredderd achterliet. De bevolking werd gedecimeerd. Nederland had er weinig last van. Integendeel, de Republiek begon in deze periode juist aan haar opmars en was rond 1650 uitgegroeid tot de machtigste handelsnatie ter wereld.

Callot
Les Grandes Misères de la guerre
Plaat 11: La pendaison

Doordat ons land haar Gouden Eeuw beleefde is de Dertigjarige Oorlog voor Nederland een tamelijk onbekende episode gebleven in de geschiedenis van het moderne Europa. Maar de Duitsers, die zich na een halve eeuw fixatie op 1933-1945 weer met hun nationale verleden kunnen bezighouden, zijn de Dertigjarige Oorlog niet vergeten. Eind december schreef ik hier over een special van het geschiedenistijdschrift GEO epoche die ik kocht over Der Dreißigjährige Krieg. Bij een Duits tankstation nota bene!

Callot
Les Grandes Misères de la guerre
Plaat 14: La roue

Vanaf 1633 werd de oorlog op Duits grondgebied voor een groot deel door Frankrijk gefinancierd. Kardinaal Richelieu had een verbond gesloten met de protestantse Zweden. In Lotharingen, het grensgebied tussen Frankrijk en Duitsland, werd ook gevochten. De Franse graveur Jacques Callot uit Nancy was in zijn eigen stad ooggetuige van de oorlog. Hij maakte er een aangrijpende serie gravures over onder de naam Les Grandes Misères de la guerre. In zijn gedetailleerde stijl met veel aandacht voor de mis-en-scène en emoties laat hij heel concreet zien wat oorlog betekent: brandschatting, plundering, marteling, schrikbewind, terechtstellingen, verkrachting, honger, ellende, verdriet. Het is een van de vroegste artistieke aanklachten tegen oorlog in de geschiedenis.

Callot
Les Grandes Misères de la guerre
Plaat 17: La revanche des paysans

Overigens wordt aangenomen dat Francisco Goya de etsen uit Les Grandes Misères de la guerre in zijn bezit had. Deze beïnvloedde zijn eigen aanklacht tegen de oorlog die Napoleon in Spanje voerde. Los Desastres de la Guerra is een serie van 82 prenten die Goya tussen 1810 en 1815 maakte. Maar ze werden pas uitgegeven in 1863 op initiatief van La Real Academia de Bellas Artes de San Fernando.

Les Grandes Misères de la guerre [ fr.wikipedia.org ]