voortrazend monster

gisteren gezien op Arte: Human Desire (1954)

Fritz Lang baseerde zijn film noir Human Desire op de roman La bête humaine uit 1890 van Emile Zola. In 1938 maakte Jean Renoir al een verfilming van Zola’s naturalistische roman. Emile Zola dook in de duistere krochten van de menselijke geest, net als de Schotse schrijver Robert Louis Stevenson vier jaar voor hem al had gedaan met The strange case of Dr.Jekyll and Mr.Hyde. Voor het beest in de mens bedacht Zola een treffende metafoor: de dampende stoomlocomotief. Als een blind monster raast het voort over de rails van het instinct.

Human Desire
filmposter uit 1954
Voor het beest in de mens bedacht Zola een treffende metafoor: de dampende stoomlocomotief. Als een blind monster raast het voort over de rails van het instinct.

Fritz Lang heeft deze metafoor goed begrepen. Zijn filmische bewerking van La bête humaine begint met een statische shot vanuit het oogpunt van de machinist. Dat levert als beeld het omgekeerde als de allereerste film uit de geschiedenis L’Arrivée d’un train en gare de La Ciotat uit 1895. We zien de trein nu niet vanaf het perron aankomen, maar we zitten op de plaats van de machinist en zien hoe de locomotief het landschap verslindt. Human Desire begint dus met een enorme dynamiek. Zo raast de lust ook door ons lichaam wil de opening van de film zeggen.

De openingsgeneriek van Human Desire

Het is bekend dat Alfred Hitchcock in zijn films ook graag de trein nam. In zijn Engelse periode speelt de trein al een belangrijke rol, bijvoorbeeld in the 39 steps (1935) en in The lady vanishes (1938). En in het laatste shot van North by Northwest (1959), waarbij een sneltrein een tunnel in vliegt, laat hij zien dat je de trein uitstekend als een metafoor voor seks kunt gebruiken. De metafoor van Emile Zola werkt nog altijd als een trein.

The trains of Human Desire [davidnilsenwriter.com] | Human Desire [nl.wikipedia.org]