Fantômas 1913-2013

gezien op Arte: Fantômas – á l’ombre de la guillotine (1913)
met filmscore van Tim Hecker (2013)

Fantômas De Frans-Duitse zender Arte is het filmmuseum onder de omroepen. Nederlandse zenders programmeren tegenwoordig geen films meer die ouder zijn dan vijfentwintig jaar. Canvas en BBC2 zenden wekelijks nog een klassieker uit gemaakt in de periode 1930-1980. Alleen Arte programmeert af en toe nog een zwijgende film, niet alleen uit de jaren twintig, maar ook van vóór 1920 en zelfs van vóór de Eerste Wereldoorlog.

Vóór 1914 was film vooral een Frans fenomeen. Film en movie hadden het mooie Franse woord cinema nog niet verdrongen. Cinema is tenslotte net als fotografie een Franse uitvinding. Dat Amerika (lees: Hollywood) Europa zou gaan overvleugelen, heeft alles te maken met de Eerste Wereldoorlog. Behalve de wapenindustrie kwam in Europa alles op zijn gat te liggen, ook de filmindustrie. Toen Europa weer opkrabbelde, hadden de Verenigde Staten zo’n voorsprong opgebouwd, dat de Europese filmindustrie in de schaduw van Hollywood zou blijven. Talloze Europese regisseurs en filmsterren vertrokken tussen 1920 en 1940 naar Hollywood.

Fantômas
stills uit Fantômas (1913)

In de nacht van zaterdag op zondag zond Arte de Franse film Fantômas – á l’ombre de la guillotine uit. Deze film was honderd jaar geleden een enorm succes. Er zouden nog vier films met Fantômas volgen, elk met een lengte van 54 tot 90 minuten. Het was een filmfeuilleton naar de gelijknamige romans van Louis Feuillade. Zelfs de grootste bioscoop ter wereld, het Gaumont Theater in Parijs met 3400 zitplaatsen, kon de enorme belangstelling niet aan.

Volgens sommige critici had de populariteit van Fantômas alles te maken met de zogenaamde Bonnot bende, een anarchistische groepering die in 1911 en 1912 in Frankrijk en België roofovervallen pleegde. De politie stond machteloos tegenover deze bende omdat deze gebruik maakte van automatische geweren. Net als de bende van Nijvel zeventig jaar later, verspreidde Jules Bonnot en zijn bende terreur in de Frans-Belgische grensstreek.

Gaumont
het Gaumont Theater in Parijs was vlak vóór de Eerste Wereldoorlog de grootste bioscoop ter wereld.

Omdat Fantômas zijn honderdste verjaardag viert, maakten vijf componisten in opdracht van ZDF/ARTE een filmscore bij de vijf de episodes uit 1913 en 1914. Tim Hecker schreef de muziek bij Fantômas – á l’ombre de la guillotine. Amiina, Yann Tiersen, Loney Dear en James Blackshaw componeerden de score voor de andere vier delen.

Die neue Filmmusik entstand 2013 im Auftrag der Filmredaktion von ZDF/ARTE, die schon länger die Idee hatte, mit einer langen Filmnacht im Châtelet 100 Jahre Fantômas zu feiern. Die Musiker konnten sich jeweils einen Film zur musikalischen Bearbeitung aussuchen, ihre Filmmusiken wurden von Yann Tiersen soweit aufeinander abgestimmt, dass sich – wie in der Filmserie – einige musikalische Muster in allen Episoden wiederfinden. Die wichtigsten Motive für die drei Protagonisten Fantômas-Juve-Fandor und für wiederkehrende Schlüsselszenen stammen ohnehin von ihm und wurden zu Beginn der Arbeit an alle Bands als Ausgangsmaterial geschickt.

Bron: fantomas.arte.tv

Fantômas [ imdb.com ] | Fantômas op Arte [ arte.tv ]