Negen jaar geleden schreef ik hier iets over het hoofdkantoor van de voormalige Nederlandse Handelmaatschappij aan de Vijzelstraat in Amsterdam dat vóór 1919 ontworpen werd door architect K.P.C. de Bazel (1869-1923). Het kolossale gebouw, ingeklemd tussen de Herengracht en de Keizersgracht, werd in 1926 voltooid. Alweer een aantal jaren is hier nu het Amsterdamse stadsarchief gehuisvest.

Vlak voor de Eerste Wereldoorlog had De Bazel opdracht gekregen om in Arnhem het hoofdkantoor van de Nederlandse Heide Maatschappij te bouwen. Vanmorgen liepen René en ik er langs. Het is een tamelijk streng en somber gebouw van donkere baksteen, maar weerspiegelt de geest aan het begin van de twintigste eeuw. Deze stond in het teken van het nieuwe bouwen, dat in Nederland vooral in gang gezet was door H.P.Berlage. Niet langer werden historische stijlen eindeloos herhaald en door elkaar geklutst, maar werd het materiaal als uitgangspunt genomen. Vaak waren dat bakstenen. De Amsterdamse School is het bekendste voorbeeld van het nieuwe bouwen aan het begin van de twintigste eeuw.

Het is aardig om de hoofdingangen van de twee gebouwen in Arnhem en Amsterdam eens met elkaar te vergelijken omdat je daarin iets van de ontwikkeling van De Bazel kunt zien. Beide portalen hebben wachters in de vorm van symbolistische beelden. De figuren in het portaal van de Nederlandse Handelmaatschappij moeten Europa en Azië uitbeelden.

K.P.C. de Bazel [ nl.wikipedia.org ]