ballet van emoties

gezien op DVD: Barry Lyndon (1975)

Ooit maakte ik een begin met Barry Lyndon van Stanley Kubrick maar haakte al snel af. De film leek door zijn traagheid eindeloos te duren. Maar Barry Lyndon blijkt een film met gebruiksaanwijzing. Voor mij althans. In de documentaire A personal journey with Martin Scorsese through American movies gaf Scorsese mij de sleutel. Hij gaf zijn visie op de lange en trage verleidingsscene die helemaal zonder dialoog is en sprak over the ballet of emotions. Als je het zo bekijkt, blijkt de traagheid uiterst effectief.

His audacity is to insist on slowness in order to recreate the pace of life, and to ritualise behaviour of the time. A great example is the seduction scene, which he stretches until it settles into a sort of trance, what always struck me is the ballet of emotions of the film, watch the tension between the camera’s movements and the characters body language orchestrated by the music in this scene.

Bron: kubrickfilms.tripod.com

Een andere ingang tot Barry Lyndon kreeg ik door de omstandigheden. De laatste maanden verdiep ik mij in de schilderkunst van de achttiende eeuw. Zo kwam Barry Lyndon vanzelf op mijn weg. Want de art direction van Roy Walker en de cinematografie van John Alcott leunen zwaar op schilderijen uit de achttiende eeuw.

tableau vivant uit Barry Lyndon

(…) I found this to be one of the most profoundly emotional films I’ve ever seen

Martin Scorsese

In onze tijd van superdynamische camera’s, flitsende montage en de snobistische handheld camera á la Lars von Trier, is het statische camerawerk in Barry Lyndon een verademing. Alsof we terug gaan naar 1910 toen de trackingshot nog moest worden uitgevonden. De statische camera brengt ons bij de oorsprong van film: de fotografie en nog meer: de schilderkunst. In Kubrick‘s film zie je duidelijk schilderijen uit de achttiende eeuw passeren. Vaak als complete scenes die dan als een tableau vivant werken, maar ook in details.

Het portret van Lady Georgiana Cavendish (1787) van Thomas Gainsborough lijkt model te hebben gestaan voor de Countess of Lyndon en de echtgenoot uit het bekende schilderij Shortly After the Marriage (1743) van William Hogarth voor een doorgezakte Barry Lyndon

De Countess of Lyndon lijkt met haar weelderige kleding en haardracht sprekend op het portret van Lady Georgiana Cavendish geschilderd door Thomas Gainsborough. Op tafel tref je soms een stilleven aan dat zo van Chardin zou kunnen zijn. Bij de interieurs moest ik denken aan genrestukken van Hogarth en Greuze. Er werd bewust niet met kunstlicht gefilmd en voor de avondlijke opnamen met kaarslicht werd een speciale camera gebruikt.

tableau vivant uit Barry Lyndon

Kenners beschouwen Barry Lyndon als een meesterwerk. Het is voor veel regisseurs een voorbeeld geweest. Zo zou het mij niets verbazen als Jos Stelling voor zijn film Rembrandt fecit 1669 (1977) door de verstilde cinematografie van John Alcott beïnvloed is. Ook Martin Scorsese laat in zijn period piece The Age of Innocence (1994) zien wat hij aan Barry Lyndon verschuldigd is. Een voice over begeleidt ons en het tijdsbeeld is met perfectionisme gereconstrueerd.

Meer over Barry Lyndon
Integrale tekst van The Luck of Barry Lyndon
Een formele analyse van Barry Lyndon [M. Coëgnarts en P. Kravanja]
Barry Lyndon reconsidered
What it means to call Barry Lyndon a museum piece
The most beautiful movie ever made

Barry Lyndon [ imdb.com ] | Barry Lyndon [ en.wikipedia.org ]

In de voetsporen van Heidegger

Volgens Hannah Arendt trok er door het denken van haar leermeester Martin Heidegger een storm. “Hij komt uit het oeroude en wat hij achterlaat, is iets volmaakts, dat zoals al het volmaakte terugvalt aan het oeroude.” Wij gingen bij de beroemde blokhut in Todtnauberg kijken of Arendt gelijk had.

Voetnoten bij de 19e eeuw

In het Rijk van de Geest is alles tegenwoordige tijd en daar alleen ben je onsterfelijk. Zolang je maar niet vergeten wordt, leef je voort. Maar als je bent weggezonken in het collectieve geheugen, kun je met een lemma op wikipedia.org weer boven water komen.

Amerikaanse Burgeroorlog

Deze serie begon op 9 april 2010, precies 145 jaar na het einde van de Civil War, misschien wel het grootste trauma uit de Amerikaanse geschiedenis. Het laatste artikel verscheen op 3 juli 2013. Dat was precies 150 jaar na de Slag bij Gettysburg, het keerpunt in de oorlog.

Napoleon en zijn schilders

Weinig historische figuren zijn zo vaak geschilderd als Napoleon Bonaparte. Niet alleen tijdens zijn bewind maar ook daarna bleven schilders historische gebeurtenissen vastleggen met Napoleon in het centrum van de aandacht. Geschiedvervalsing. Omdat het moest.

Landschapsschilders uit de Goethezeit

Met de Goethezeit wordt in Duitsland de periode 1770-1830 aangeduid. Niet alleen de filosofie, literatuur, beeldhouwkunst, architectuur en muziek kwamen in het Duitse taalgebied tot bloei maar ook de romantische landschapsschilderkunst.

Schilders in Italië

Tot in de 19e eeuw was de reis naar Italië voor veel kunstenaars een verplicht nummer. Tijdens de Grand Tour werden Venetië, Florence en Rome bezocht waar de meesters bestudeerd werden. Maar het Italiaanse landschap bleek voor veel kunstenaars aantrekkelijker.

De schilder en zijn broodheer

Nu de overheid zich als mecenas heeft teruggetrokken worden veel kunstenaars weer afhankelijk van rijke opdrachtgevers en verzamelaars. Net als vroeger dus, toen veel kunstenaars vaak tegen wil en dank de lakeien van de heersende klasse waren.

De waakzaamheid van het hart

De Philokalia is een verzameling geestelijke geschriften die tussen de vierde en veertiende eeuw (in het Grieks) geschreven zijn en in de achttiende eeuw door de heilige Nikodimos van de berg Athos gebundeld zijn. Zijn tijdgenoot Paisius Velichkovsky maakte een vertaling in het Kerkslavisch.

Ovidius’ Metamorphosen

In de Middeleeuwen was er eigenlijk maar één boek. Na de revolutie van de boekdrukkunst kreeg de Bijbel concurrentie van eigentijdse maar vooral ook van klassieke geschriften. De compilatie van mythen die Ovidius aan het begin van onze jaartelling in klassiek Latijn had samengesteld, werd een inspiratiebron voor ontelbare schilders.

Dantes Divina Commedia

Dante stelt zich het Inferno voor als een trechter die breed begint onder het aardoppervlak en dan toeloopt naar het ijskoude middelpunt van de aarde. Daar zetelt Lucifer. Er zijn negen kringen. Dante en Vergilius ontmoetten er steeds grotere zonden en grotere zondaars.

Wolkenkrabbers

Chicago en New York werden eind 19e eeuw proeftuinen waar de skyscraper dankzij een stalen constructie steeds hoger kon worden. Er lagen ook twee Amerikaanse gedachten aan ten grondslag: "Form follows function" en "The sky is the limit."

Op zoek naar de atoomstijl

In de zomer van 2009 was in het Atomium in Brussel de tentoonstelling A la recherche du “Style Atome” te zien. Het is een swingende stijl uit de jaren vijftig die nog steeds beoefend wordt. Noem het geen retro. De atoomstijl is iets speciaals.

Een avontuur van luitenant Blueberry

In 1963 begon de Franse striptekenaar Jean Giraud (1938-2012) samen met scenarist Jean-Michel Charlier (1924-1989) aan zijn levenswerk: Blueberry. Ze lieten zich daarbij inspireren door de spaghettiwestern. Het 50-jarige jubileum van zijn antiheld maakte Giraud net niet meer mee. Hij overleed in 2012.

My favourite things

Belgian woodcuts & Russian Luboks. Underground comics & Midcentury Modern. Genesis, Pink Floyd & Film Noir ... These are a few of my favorite things ...

Woest & Vredig

vrije geluiden in de wwwoestijn

Laatste 200 stukjes