tableau vivants op het witte doek [2]

drie films met levende schilderijen

The Girl with a Pearl EarringVorige week schreef ik hier al iets over twee films die onlangs in het kader van de tentoonstelling Rembrandt-Caravaggio in het Filmmuseum vertoond werden (waaronder Jos Stelling’s Rembrandt fecit 1669). Afgelopen dagen heb ik mij, met behulp van mijn DVD-speler, drie keer in de zeventiende eeuw gewaand. Twee keer met een film over het leven van Rembrandt en één film over Vermeer. Ik had ze alle drie al eens gezien, maar wilde ze graag terugzien, juist nu ik met zeventiende eeuwse schildertechnieken bezig ben. Ik beoordeel de films meer als tableau vivants dan als speelfilms, laat staan actiefilms. Toch zou ik The Girl with a Pearl Earring met deze kwalificatie daarmee onrecht doen, omdat er in deze film werkelijk goed geacteerd wordt en er veel aandacht is voor de couleur locale, juist ook in de buitenscenes. De Rembrandtfilm van Charles Matton is in dit opzicht zo ongeloofwaardig dat een filmrecensent zijn rolprent spottend “Madamme Tusaud in Madurodam” heeft genoemd.

Griet, een 16-jarig meisje, wordt meid in het huis van schilder Johannes Vermeer. Haar kalme en afwachtende houding helpt haar niet alleen bij het werk wat ze doet, maar trekt ook de aandacht van de schilder. Ondanks hun verschillende achtergrond en opvoeding, kijken ze op dezelfde manier tegen dingen aan. Vermeer betrekt haar langzaam in de wereld van zijn schilderingen: de rustige afbeeldingen van vrouwen in een huiselijke omgeving.
 
Bron: moviemeter.nl
Vermeer
levende Vermeers in The Girl with a Pearl Earring [2003]

De films blinken uiteraard uit in fotografie, figuratie en casting. De Rembrandtfilm van Jos Stelling vind ik niet alleen wat camerawerk en belichting, maar ook wat casting betreft beter dan die van Charles Matton. Waar Stelling boerse Hollandse meiden neerzet, komt Matton met bloedmooie modellen die Rembrandts dienstmeisjes vertolken. Prachtig om naar te kijken, dat wel, maar de wereld van Rembrandt is nu eenmaal niet geïdealiseerd maar recht uit het leven gegrepen. Stelling heeft dat goed begrepen. Voor mij heeft hij ook de ultieme Hendrickje Stoffels gecast.

Rembrandt van Stelling
levende Rembrandts in Rembrandt fecit 1669 van Jos Stelling [1977]

Het verschil met beide Rembrandtfilms en The Girl with a Pearl Earring is dat de laatste gebaseerd is op een novelle en daarom een verhaallijn bevat. We maken zo kennis met de Delftse schilder vanuit het perspectief van een dienstmeid. Alle films over Rembrandt blijven steken in gedramatiseerde documentaires over zijn leven. Maar ik zei het al, ik beoordeel deze films eigenlijk uitsluitend op de fotografie en niet op het verhaal of het acteerwerk. Maar dat er in een film over het leven van Rembrandt niet goed geacteerd zou kunnen worden, is al in 1936 met de vertolking van Charles Laughton voor eens en voor altijd weerlegd.

Rembrandt 1936 Rembrandt fecit 1669 Rembrandt 1999
drie films over het leven van de Hollandse meester uit resp. 1936, 1977 en 1999
the making of Rembrandt fecit 1669
polygoonjournaal 1976

bespreking van The Girl with a Pearl Earring
girlwithapearlearringmovie.com
overzicht van films over het leven van Rembrandt.