Categorie archief: tekeningen en prenten

Monografie Bernard Verhoeven

Kunstenaar Bernard Verhoeven presenteert zijn boek ‘Tekeningen’
Besiendershuis (Steenstraat 26) Nijmegen, zondagmiddag 25 juni om 15.00 uur

Bernard Verhoeven is een van de opmerkelijkste hedendaagse Nederlandse tekenaars. Al in 2006 en 2012 besteedde ik op deze blog aandacht aan zijn tekeningen. In zijn monografie Tekeningen – Bernard Verhoeven die aanstaande zondag gepresenteerd wordt, mocht ik een inleiding bij zijn werk schrijven.

Barnard Verhoeven TekeningenDe tekeningen van Bernard Verhoeven trekken je een vreemde wereld binnen. We zouden die wereld “surrealistisch” of een “parallelle werkelijkheid” kunnen noemen. Maar daar schieten we weinig mee op. De wijn heeft weliswaar een etiket gekregen maar is nog niet gedronken. Beeldende kunst gaat in de eerste plaats over visuele waarneming en alleen door eindeloos kijken verschaffen we ons toegang tot een kunstwerk. Dat kijken gaat voorbij de woorden want het individuele is immers onuitsprekelijk. Maar onvermijdelijk gaan onze waarnemingen ook altijd gepaard met interpretaties en het zoeken naar betekenis. Ook al is het kunstwerk geen rebus die dient te worden opgelost, als het goed is zet een kunstwerk wel de radertjes binnen ons referentiekader in beweging.
 
Bron: Een binnenwereld met uitzicht
bernard_boek_open
Een binnenwereld met uitzicht

Vedute di Roma [ 5 ]

Charles Louis Clerisseau (1721-1820)

Lang voordat de eerste ansichtkaart verscheen, ergens in de jaren zeventig van de negentiende eeuw, bestonden er al prentjes voor toeristen. In Italië, het land waar het toerisme ontstaan is, konden kunstschilders vaak goed verdienen met het produceren van vedute, meestal stadsgezichten, maar soms ook landelijke taferelen. De eerste toeristen waren vaak rijke Engelsen die halverwege de achttiende eeuw hun Grand Tour door Italië maakten.

Canaletto (1697-1768) was misschien de beroemdste veduteschilder uit de achttiende eeuw. Een minder bekende veduteschilder uit de achttiende eeuw is Giovanni Paolo Pannini (1691-1765). En de bekendste vervaardiger van de ansichtkaart avant la lettre is Giovanni Battista Piranesi (1720-1778). Zijn etsen konden in oplagen verspreid worden en vonden zo ook hun weg naar Engeland, waar de Engelse toeristen bij thuiskomst van hun Grand Tour deze vedute lieten zien, als illustratie bij hun reisverhalen.

Terwijl Canaletto topografisch verantwoorde schilderijen produceerde, namen Pannini en Piranesi het niet zo nauw met de werkelijkheid. Daarom is het woord veduta (een topografisch betrouwbaar stadsgezicht of landschap) bij hen vaak niet van toepassing. Ze gebruikten daarom het woord capriccio. Deze onderscheidt zich van de veduta doordat het een fantasiestuk is. Een schilder van een capriccio kan helemaal los gaan in zijn fantasie, maar baseert zich wel op bestaande antieke bouwwerken. Hij kan de triomfboog van Septimus Sevrus groter maken of combineren met andere ruïnes die niet op het Forum Romanum staan.

Het capriccio bestond al in de zestiende en zeventiende eeuw. Vorig jaar liet ik werk zien van Marco Ricci (1676-1730) die aan het begin van de achttiende eeuw werkzaam was. Hij schilderde zijn capricci met gouache.

clerisseau
Charles Louis Clerisseau and the genesis of Neoclassicism

Afgelopen week ontdekte ik het werk van Charles Louis Clerisseau (1721-1820). Deze architect en schilder maakte voor Catharina II van Rusland een serie capricci die zich nu in het Hermitage bevinden. Evenals Ricci werkte Clerisseau graag met gouache. Omdat dekverf alleen het oppervlaktelicht weerkaatst, ziet het werk er direct en fris uit.

Vedute di Roma [ 1 ] | Vedute di Roma [ 2 ] | Vedute di Roma [ 3 ] | Vedute di Roma [ 4 ]

Illustrated London News 1848

gezien op NPO2: Victoria derde seizoen, aflevering 6
A Coburg Quartet (2019) geschreven door Daisy Goodwin

Op zaterdag 14 mei 1842 verscheen het eerste nummer van de Illustrated London News, het allereerste geïllustreerde weekblad in de geschiedenis. Het bestond tot 2003.

Illustrated London News
de header van de Illustrated London News
bleef sinds 1842 onveranderd

In de zesde aflevering van Victoria (derde seizoen), dat zich afspeelt in 1850 rond de doop van Victoria’s zevende kind Arthur (1850-1942), speelt de Illustrated London News een belangrijke rol. Victoria is not amused over een tekening bij het stukje The Royal Household in dit geïllustreerde weekblad. Rond het midden van de negentiende eeuw stonden monarchen nog boven het volk en was een kijkje in hun privéleven taboe. De onderdanen zouden wel eens kunnen denken dat hun koningin een gewone mevrouw was! Maar met de geïllustreerde tijdschriften en de revoluties van 1848 veranderde dat.

Queen Victoria-First Media MonarchNu is de tekening van Victoria als liefhebbende moeder nooit verschenen in de Illustrated London News. Maar scenarist Daisy Goodwin baseerde deze gedramatiseerde gebeurtenis wel op een historisch gegeven. In zijn boek Queen Victoria – First Media Monarch schrijft John Plunkett dat Victoria en Albert de opdracht hadden gegeven voor een serie etsen met als onderwerp hun privéleven op Buckingham Palace. De etsplaten werden achter slot en grendel gestopt. Maar iemand uit het personeel had meer dan zestig platen even naar buiten weten te smokkelen, waar ze in haast gekopieerd werden. Journalist Jasper Judge bracht deze gekopieerde platen naar de uitgever William Strange die er vijftig van afdrukte in een catalogus.

Victoria was bang dat het volk anders naar haar ging kijken als het een blik in haar privéleven gegund werd. Dat was ook zo, maar het werkte juist in haar voordeel. Media maken monarchen menselijker.

De gevreesde imagoschade bleef echter uit. Victoria was bang dat het volk anders naar haar ging kijken als het een blik in haar privéleven gegund werd. Dat was ook zo, maar het werkte juist in haar voordeel. De band tussen Victoria en het Engelse volk zou door de publicatie van deze huiselijke taferelen verstevigd worden. In 1848 publiceerde het satirisch blad Punch: “The people at large, who have a notion that kings and queens wear diadems instead of hats… had doubtless been much astonished to find that HER EXCELLENT MAJESTY can let her imperial notions subside into the homeliness of common life…The Windsor rogues have, all unwittingly, ‘drawn the curtain and shown the picture’ of HER MAJESTY’s retirement in pleasant aspect…” Sindsdien weten vorstenhuizen dat ze de media ook nodig hebben voor hun populariteit. Media maken monarchen menselijker.

Illustrated London News 1848 [britishnewspaperarchive.co.uk]
Illustrated London News en de Krimoorlog [ W&V ]