Categorie archief: Duitsland

Op de Napoleonhöhe

twee weken geleden bezocht ik de Napoleonhöhe in Elchingen
waar op 14 oktober 1805 de Slag bij Elchingen plaatsvond

Zondagmiddag 20 augustus 2023. Wanneer ik de bocht omdraai en het voormalige klooster van Elchingen in zicht komt, wordt mij onmiddellijk duidelijk waarom hier een veldslag heeft plaatsgevonden. De oude abdijkerk ligt op het uiterste puntje van een plateau boven de Donau en je hebt er een weergaloos uitzicht. Bij helder weer kijk je over het Zuiden van Beieren en Württemberg heen en kun je in de verte de Alpen zien liggen op een afstand van 150 kilometer. Op deze zondagmiddag is het zinderend heet op de Napoleonhöhe waardoor de Alpen niet zichtbaar zijn. Maar het uitzicht over de vlakte waar de Donau stroomt is groots. Dit was een belangrijke strategische plek en werd zo een ontmoetingsplaats voor twee vijandelijke legers.

Elchingen
Uitzicht over de Donauvlakte vanaf de Napoleonhöhe

De Oostenrijkers hadden hier willen uitbreken uit hun benarde positie bij Ulm (tien kilometer westelijker) na twee mislukte uitbraakpogingen in de week daarvoor. Generaal Karl Mack von Leiberich wist inmiddels dat hij een strategische blunder had begaan door helemaal op te trekken naar Ulm en daar de Fransen op te wachten. Beter had hij in Augsburg kunnen blijven, maar hij trok helemaal tot aan de uiterste westgrens van Beieren en stelde zich op aan de grens met het hertogdom Württemberg.

Elchingen
Abdijkerk van Elchingen

In Stuttgart werden de Oostenrijkers gevreesd en verleende het hof Napoleon en zijn legers maar al te graag doorgang om de Oostenrijkers aan hun grens terug te slaan. Napoleon liet zijn generaals langs de noordoever van de Donau naar het Oosten optrekken. Hij ging niet rechtstreeks de confrontatie aan bij Ulm maar maakte een enorme omtrekkende beweging. Zo liet hij Bernadotte en Deroy helemaal optrekken naar Ingolstadt op 175 kilometer ten Noordoosten van Ulm. Deze omtrekkende beweging zou honderd jaar de Duitse generaal Alfred von Schlieffen inspireren tot het Schlieffenplan.

Donau Campagne 1805

De Slag bij Elchingen op 14 oktober 1805 was een onderdeel van de Donaucampagne die afgesloten werd met de overwinning in Austerlitz (bij Brno) ten Noorden van Wenen op 2 december 1805.

Op 6 oktober 1805 veroverden de Fransen in Donauwörth de brug over de Donau en trokken de zuidoever op. Het drong nu tot Mack door dat Napoleon de strop ging aantrekken. Bessières en Soult trokken van Donauwörth langs de Lech op naar Augsburg (75 km ten oosten van Ulm). Murat en Ney bleven aan de noordoever van de Donau om een uitbraak te voorkomen en Lannes trok op de zuidoever van de Donau westwaarts richting Ulm.

De Oostenrijkers wisten dat ze ingesloten zouden worden, dus probeerden uit te breken. Op 8 oktober bij Günzburg (25 km ten oosten van Ulm) en drie dagen later bij Haslach (tegenwoordig Jungingen, 6 km ten noorden van Ulm). Beide pogingen tot een uitbraak mislukten en Mack moest zich weer terugtrekken op Ulm. Tenslotte deden de Oostenrijkers op 14 oktober een derde uitbraak op een plateau bij de abdijkerk van Elchingen op de noordoever van de Donau (10 km ten oosten van Ulm).

Elchingen
Informatiebord over de abdijkerk van Elchingen en de Slag bij Elchingen in 1805

Ik loop over de begraafplaats van de abdij. Niets herinnert aan de slag bij Elchingen 218 jaar geleden. Maar bij de ingang van de abdijkerk staat een informatiebord. Via de “lauschtour” Napoleon in Elchingen kun je je laten rondleiden over het terrein waarbij de slag weer tot leven komt.

De Oostenrijkers zouden het bij drie uitbraakpogingen laten. Drie dagen na de Slag bij Elchingen begonnen de Fransen aan het beleg van Ulm. En nog eens drie dagen later volgde de overgave van Mack.

Overgave bij Ulm op 20 oktober 1805
De overgave van Mack bij Ulm aan Napoleon op 20 oktober 1805 op een schilderij (detail) van Charles Thevenin

De noodlottige generaal speelt nog een rol in Oorlog en Vrede (Boek 1 deel 2) van Tolstoj. Wanneer hij een paar dagen na de capitulatie bij Ulm in het Russische hoofdkwartier in Braunau aankomt, stelt hij zich voor aan Andrej Bolkonski: “Voor u staat de onfortuinlijke Mack”. Voor het Russische opperbevel is het duidelijk: de Fransen komen eraan! ze beginnen zich langs de Donau terug te trekken richting Wenen.

arc de triomphe
op de Arc de Triomphe in Parijs staat de naam Elchingen gebeiteld. Generaal Michel Ney zou door zijn zege op de Oostenrijkers drie jaar later van Napoleon de titel “hertog van Elchingen” krijgen.

Battle of Elchingen [ en.wikipedia.org ]

Schaezlerpaleis

drie weken geleden bezocht ik in het Schaezler Palais in Augsburg
de Deutsche Barockgalerie

De mooiste collectie oude schilderijen in Beieren buiten de Alte Pinakothek in München bevindt zich waarschijnlijk in het Schaezlerpalais, schuin tegenover de Herkulesbrunnen (1596-1600) in Augsburg. Het Schaezlerpaleis is een parel van (late) rococo en werd voltooid in 1770. Drie weken na mijn bezoek liep ik de collectie nog eens online na.

schaezler palais
Het Schaezler Palais gezien vanaf de Herkulesfontein op de Maximillianstrasse
veronese
Paolo Veronese ca 1563/65
Venus en Adonis

Veronese heeft zich hier laten inspireren door een beroemd schilderij van Titiaan uit 1553/54 met hetzelfde onderwerp dat in het Museo del Prado hangt.

venus en adonis door TitiaanTitiaan werd al sinds de jaren 1520 aangesproken door het klassieke liefdesverhaal tussen de godin Venus en de sterfelijke jager Adonis. In de Metamorfosen van Ovidius wordt Venus, de godin van de liefde en schoonheid verliefd op Adonis, een knappe jonge jager, nadat ze per ongeluk is geraakt door een van Cupido’s pijlen. Venus probeert Adonis ervan te weerhouden om op wilde dieren te jagen want ze is bang om hem te verliezen. Adonis negeert haar waarschuwing en gaat op jacht met zijn honden. Tijdens de jacht wordt hij aangevallen door een wild zwijn. Venus hoort de dodelijke gewonde Adonis om hulp roepen en rijdt hem in haar strijdwagen tegemoet. Maar als ze bij hem is gekomen, is het al te laat.

schaezler palais
De Deutsche Barock Galerie is ondergebracht in een reeks kleine kabinetten
rubens
Rubens (werkplaats) ca. 1615
Portret van Hertog Albrecht van Beieren

Aartshertog Albrecht VII (1559-1621), de jongste zoon van keizer Maximiliaan II (1527-1676), was vanaf 1596 gouverneur van de Spaanse Nederlanden. In 1609 nam hij Peter Paul Rubens in dienst als hofschilder. Het portret in het Schaezlerpaleis is een kopie van een origineel van Rubens uit 1609/10.

vandyck
Anthonie van Dyck ca. 1628
Portret van een onbekende man

Op 19-jarige leeftijd werkte Van Dyck al samen met zijn leermeester Peter Paul Rubens als zelfstandig en erkend meester. Op zijn advies verbleef hij in 1621/27 in Italië voor studie. Het portret van een jongeman werd vooral beïnvloed door Titiaans portret van kardinaal Pietro Bembo.

Deutsche Barockgalerie [kunstsammlungen-museen.augsburg.de]

Ronde van Beieren 2023

Terug van vakantie na 18 dagen en 2581 kilometer
Württemberg, Beieren en Salzkammergut

wapen van BeierenVrijstaat Beieren is met 70.551,57 km² de grootste deelstaat van Duitsland en bijna tweemaal zo groot als Nederland (en België). Het voormalige koninkrijk is ook erg rijk. Met een Bruto Binnenlands Product van 610 miljard dollar (2020) is het de 22e economie van de wereld en de achtste economie van (West)Europa. Alleen in de rest van Duitsland, Engeland, Frankrijk, Italië, Spanje, Nederland en Zwitserland wordt meer verdiend dan in Beieren.

De Romantische Strasse, 460 kilometer lang en al meer dan 70 jaar de mooiste toeristische route van Duitsland, loopt van Würzburg naar Füssen. We volgden deze route al in 2010 en bezochten een aantal plaatsen (29 in totaal) waaronder Würzburg, Rothenburg ob der Tauber, Dinkelsbühl, Nördlingen, Augsburg en Füssen. Dit jaar volgden we de Romantische Strasse in omgekeerde richting van Füssen via Landsberg am Lech, Augsburg, Nördlingen naar Rothenburg ob der Tauber.

Bayern 2023
klik op de kaart voor vergroting

Het noordelijk deel van de route in Württemberg dat we in 2010 hadden overgeslagen, volgden we aan het begin van onze Ronde door Beieren. Zeven nieuwe plaatsen werden bezocht: Wertheim, Tauberbischofsheim, Bad Mergentheim, Weikersheim, Röttingen, Creglingen en Schillingsfurst. Daarnaast nog bezoeken aan plaatsen buiten de Romantische Strasse zoals Miltenberg en het klooster Bronnbach.

De Romantische Strasse is een route die je een leven lang kan blijven volgen, zoveel cultuur, geschiedenis en natuur hebben zich langs dit traject opgestapeld. Om nog maar te zwijgen over de rest van Beieren. Beieren is une mer à boire. En natuurlijk ook een zee van bier.