Klare lijn event [ 2 ]

gelezen: Blake en Mortimer – De vallei der onsterfelijken
Dreiging op Hong Kong (2018) en De duizendste arm van de Mekong (2019)

De Vallei der OnsterfelijkenIn januari schreef ik over het eerste deel (dreiging op Hong Kong) van De vallei der onsterfelijken. Op 22 november verscheen het tweede deel (de duizendste arm van de Mekong) en ik las het hele verhaal (108 platen) nu achter elkaar op Eerste Kerstdag.

Sinds 1996 verschijnen er weer met enige regelmaat avonturen van Blake en Mortimer, geschreven en getekend in de geest van Edgar P.Jacobs en uitdrukkelijk met de vermelding “naar de personages van Edgar P.Jacobs” op de omslag, nadat de rechter zich ermee bemoeid had. Steeds als er een nieuw album verschijnt, wordt er in de stripwereld wekenlang over gesproken. Alsof er een nieuwe LP van de Beatles verschijnt “naar de geest van John, Paul, George en Ringo”.

Het dubbelalbum De Vallei der onsterfelijken is chronologisch het derde avontuur van Blake en Mortimer en speelt zich af direct na het einde van Het geheim van de Zwaardvis, het eerste verhaal dat Edgar P. Jacobs begin jaren vijftig voor het weekblad Kuifje tekende. In 2012 verscheen de prequel De staf van Plutarchus, naar een scenario van Yves Sente, die nu dus ook De Vallei der Onsterfelijken schreef.

Verhaalchronologie
1944: 23. De Staf van Plutarchus
1946: 01. Het Geheim van de Zwaardvis: 1 – De meedogenloze achtervolging
1946: 02. Het Geheim van de Zwaardvis: 2 – De ontsnapping van Mortimer
1946: 03. Het Geheim van de Zwaardvis: 3 – SX1 in de tegenaanval
1947: 25. De Vallei der Onsterfelijken: 1 – Dreiging op Hong Kong
1947: 26. De Vallei der Onsterfelijken: 2 – De duizendste arm van de Mekong

Sente heeft Het geheim van de Zwaardvis goed bestudeerd. De laatste twee pagina’s laat hij letterlijk terugkeren in De Vallei der Onsterfelijken en tekenaars Peter van Dongen En Teun Berserik hebben deze, voor de liefhebbers iconische, plaatjes in een ander perspectief “nagetekend”. De lezer die vertrouwd is met Het Geheim van de Zwaardvis (ik las het zelf in december 1977 voor het eerst) zal ze onmiddellijk herkennen. Dat maakt de 2.0 serie van Blake Mortimer, ofwel de “naar de personages van Edgar P. Jacobs” reeks ook zo aardig, de verwijzingen naar de klassiekers van Jakobs. Inmiddels zijn er meer albums in de 2.0 reeks verschenen (14) dan in de klassieke reeks (12) Bovendien verscheen dit jaar nog het zeer bijzondere album De laatste farao van François Schuiten.

De Vallei der onsterfelijken heeft alles wat een klassiek verhaal van Blake en Mortimer hoort te hebben: wetenschap, archeologie, techniek, misdaad en avontuur. Het is een beetje James Bond, vanwege de expliciete anglofilie van Jacobs, maar daar is een flinke scheut Indiana Jones aan toegevoegd, door de combinatie van archeologie en avontuur. En de 2.0 reeks heeft ook iets, dat de klassieke reeks niet had: vrouwelijke personages. De vrouwelijke stripheldin (bijvoorbeeld Franka en Yoko Tsuno) is iets van na 1970. En toen had Edgar P. Jacobs zijn oeuvre praktisch al voltooid. In de jaren dat hij zijn klassiekers maakte, speelde de vrouw nauwelijks of geen rol. Hooguit als hospita van professor Mortimer of als voorbijgangster. De scenaristen van de 2.0 hebben het vrouwelijke personage meer naar voren gehaald, maar nog steeds blijven de mannen de dienst uitmaken, want in De Vallei der Onsterfelijken gaan we terug naar de wereld en de maatschappij van 1947…

Yves Sente heeft enorm veel uit de kast getrokken. Net zoals in zijn scenario voor Het Testament van William S. duikt hij weer met veel historische details het verleden in en zet hij Blake en Mortimer op een spoor. Het is een beproefd concept: eeuwen geleden heeft iemand een geheim verborgen in meerdere voorwerpen en als deze weer samen gevoegd zijn, wordt dit geheim weer geopenbaard. Hergé paste dit concept bijvoorbeeld toe in Het geheim van de Eenhoorn. De hoofdpersonages zijn nooit de enigen die op jacht zijn naar het (andere) verdwenen object dat nodig is om het geheim te ontrafelen. Altijd zijn er ook boeven in het spel. Bij Blake en Mortimer is het overigens nooit een raadsel wie de boef is. Dat moet namelijk (bijna) altijd Olrik zijn. Zoals Mortimer een pijpje moet roken en Blake “old chap” moet zeggen. Dat is wat obligaat, maar je kunt je beter niet storen aan deze sjablonen.

De Vallei der Onsterfelijken is een heerlijk avontuur geworden. Toch heb ik één bezwaar. Het had allemaal iets minder gemogen. Het scenario van Yves Sente is topzwaar doordat hij er teveel in heeft willen stoppen. Dat Nasr een rol moet spelen, komt mij nogal geforceerd over. Ook van de tekeningen zou je kunnen zeggen dat ze te vol zijn, maar dat is gemakkelijk te vergeven! Ik had dezelfde ervaring als in november 1974 toen ik voor het eerst kennismaakte met Het Misdaadmuseum (de voorloper van Franka) van Henk Kuijpers in het legendarische stripblad PEP. Wat een details! Van Dongen en Berserik delen duidelijk Kuijpers liefde voor de klare lijn én het detail. Je leest een stripboek eigenlijk tweemaal, de tekst en de plaatjes vormen samen het verhaal. En de beelden voegen enorm veel verhalend element toe.

Peter van Dongen en Teun Berserik mogen worden toegevoegd bij Henk Kuijpers en Joost Swarte als Hollandse meesters van de klare lijn.

Er worden vaak filmische invalshoeken gekozen, iets waar Edgar P. Jacobs zelf nooit zo sterk in was. Het beeldverhaal is na 1970 sterk beïnvloed door cinematografie en de tweede en derde generatie striptekenaars passen veel meer filmtaal toe dan de Brusselse meesters van het beeldverhaal, waarvan Jacobs één van de grootsten was. De klare lijn is ten Noorden van Brussel in vruchtbare aarde gevallen. Van Dongen en Berserik mogen worden toegevoegd bij Henk Kuijpers en Joost Swarte als Hollandse meesters van de klare lijn.

Joris JasperYves Sente heeft zich mogelijk laten inspireren door het dubbelverhaal L’Œil de Kali en La Déesse noire van Jacques Le Gall dat in 1962 en 1963 verscheen in het Franse stripblad Pilote. Ik las het veertig jaar geleden in het stripblad Robbedoes in een Nederlandse vertaling onder de titel Het oog van Kali en De zwarte godin. De stripheld Jacques Le Gall heet in het Nederlandse editie overigens Joris Jasper en is getekend door Michel Tacq. (1927-1994) Doordat ik dit dubbelverhaal in het afgelopen jaar herlas, vielen me een aantal opvallende overeenkomsten op met het scenario dat Yves Sente schreef voor De vallei der onsterfelijken. Yves Sente is een jaar jonger dan ik en het oorspronkelijke verhaal van Joris Jasper werd vlak voor onze geboorte gepubliceerd. Maar het is mogelijk dat hij Het oog van Kali/De zwarte godin, net als ik, in 1979/1980 in Robbedoes/Spirou gelezen heeft. In ieder geval lijkt het mij aannemelijk dat hij dit verhaal kent, want het werd geschreven door de grote Belgische scenarist Jean-Michel Charlier (1924-1989), ongetwijfeld een van de voorbeelden van Sente.

De vallei der onsterfelijken II [ detekentafel.com ]