Sfinx Washington

het kunstgebit van George Washington
Gilbert Stuart’s beroemde portret gekopieerd

Als je een historische figuur wilt leren kennen, is er naast het lezen van de biografie nog een andere mogelijkheid: bestudeer aandachtig het portret van de betreffende persoon. Misschien wel de mooiste bijkomstigheid van het kopiëren van een portret van een historische figuur is de ontmoeting met de geportretteerde. Afgelopen maand begon ik aan een kopie van een portret van George Washington, de vader des vaderlands van de Verenigde Staten. Voor Amerikanen is zijn portret een icoon en de persoon van George Washington is voor de gemiddelde Amerikaan wellicht heiliger dan Willem van Oranje voor de gemiddelde Nederlander. Ik weet voor diezelfde Amerikaan waarschijnlijk oneerbiedig weinig over het leven van George Washington. Eerst behaalde hij als generaal voor de Engelsen overwinningen op de Fransen. Maar na de zevenjarige oorlog zou hij zich steeds meer van de Engelsen afkeren. Door zijn vastberaden optreden en de oversteek over de Delaware werd hij de held in de Amerikaanse onafhankelijkheidsstrijd en in 1789 de eerste president van de Verenigde Staten. Dat is het wel zo’n beetje.

George Washington
portret van George Washington
door Gilbert Stuart (detail)

Terwijl ik zijn portret kopieer, sta ik oog in oog met een wantrouwende oude man. Stuart heeft een fraai gestyleerde en tekenachtige stijl. De trekken zijn scherp. De vastberaden mond is treffend weergegeven met enkele parallelle penseelstreken. Stuart schilderde een man, gesloten als een vesting en calculerend als een generaal. Was George Washington écht zoals hij in Stuart‘s portret naar voren komt? In ieder geval weten we dat Washington zojuist zijn nieuwe kunstgebit droeg en in die tijd was dat eerder een martelwerktuig dan een hulpstuk. Vandaar de verbeten uitdrukking. Bovendien werd zijn kaaklijn door de prothese vervormd.

…when the president came to sit for the portrait, his newly acquired set of false teeth created a bulge around the mouth and distorted his jawline….
kopie Stuart
de verschillende stadia van mijn kopie

Gilbert Stuart schilderde Washington in 1795 en 1796 in totaal driemaal en maakte op basis van die drie ‘lifeportaits’ in zijn verdere loopbaan meer dan honderd portretten waar hij zeer goed voor betaald kreeg. Wanneer het waar is dat het portret de spiegel van de ziel is, heeft Stuart dus driemaal de gelegenheid gehad om in Washington‘s ziel door te dringen. De relatie tussen de eerste president van de Verenigde Staten en Stuart moet niet bijzonder hartelijk zijn geweest. In ieder geval vond de portretschilder Washington tijdens de sessies geen geduldig model. Voor de oud-generaal moet zijn officiële portret een verplicht nummer zijn geweest. Op Stuart’s portretten zie je steeds dezelfde afstandelijke man. Op het bekendste, de zgn. Atheneum, die ook op het ééndollarbiljet staat, lijkt hij net iets ‘vriendelijker’. Washington stierf in 1799, drie jaar nadat hij geportretteerd was.

George Washington
de zgn. ‘Athenaeum’ George Washington door Gilbert Stuart bekend van het dollarbiljet
Each of Stuart’s portraits of Washington (about one hundred in all) is based on one of three life portraits. Washington first sat for Stuart in 1795, but the result of that early session, a portrait showing Washington facing right, is known only through replicas that are identified as the Vaughan type (named for the first owner of one of the replicas). That first portrait was so successful that Martha Washington commissioned Stuart to paint a pair of portraits of her and her husband for their Virginia home, Mount Vernon. Stuart began what would become his most reproduced image, a depiction of Washington facing left, now called the Athenaeum portrait for the Boston library that acquired it after Stuart’s death. Although he never finished the original itself, he used it throughout his career to make approximately seventy-five replicas, and the image––carefully built up with contrasting flesh tones––is one of Stuart’s most accomplished portraits. Creating it was not an easy task; when the president came to sit for the portrait, his newly acquired set of false teeth created a bulge around the mouth and distorted his jawline.
 
In 1796 the president sat a third time. This full-length canvas envisions Washington in the role of civilian leader, in a formal black velvet suit rather than his military uniform. The portrait is known as the Lansdowne because it was commissioned as a gift for the Marquis of Lansdowne. The composition, which reflects Stuart’s knowledge of European state portraiture, includes objects symbolic of Washington’s illustrious military and civil leadership, while his oratorical pose, with hand extended, refers, according to contemp- oraries, to his recent speech to Congress. The image was celebrated in America and England upon its completion, and Stuart was commissioned to paint several replicas.
 
Bron: nga.gov
George Washington
George Washington at Princeton (detail)
door Charles Peale Polk. Vergeleken bij Stuart is Peale Polk een derderangs schilder, maar zijn Washington oogt wéll ontspannender zonder kunstgebit. Peale Polk schilderde Washington nooit naar het leven en zijn portret is eigenlijk meer een karikatuur.

George Washington [ en.wikipedia.org ] | Gilbert Stuart [ en.wikipedia.org ]