rococo & co

Tiepolo, Fragonard en Hubert

De schilders van het rococo vormen een schakel tussen Pieter Paul Rubens, Frans Hals en de impressionisten. Met elkaar hebben deze schilders het joie de vivre, de verftoets en het kleurgebruik met elkaar gemeen.

FragonardIn Frankrijk maakt men al sinds de zeventiende eeuw onderscheid tussen twee bloedgroepen in de schilderkunst: de warmbloedige Rubénisten en de koudbloedige Poussinisten. De volgelingen van Rubens modelleren vanuit de kleur waarbij warme en koele kleuren krachtig tegenover elkaar worden geplaatst. De Poussinisten werken vanuit een uitgebalanceerde tekening waarbij kleur ondergeschikt is gemaakt aan de vorm. In de Franse schilderkunst is er door de eeuwen een golfbeweging waarbij de ene keer de Poussinisten en de andere keer de Rubénisten domineren.

Het rococo werd driehonderd jaar geleden als lichte variant van de barok door de Rubénist Antoine Watteau geïntroduceerd. Het palet én de voorstellingen werden lichter. Het hoogtepunt van het rococo was rond 1750 en duurde tot ongeveer 1770. Daarna volgde een omslag naar het neoclassicisme en gingen de Poussinisten de Franse schilderkunst beheersen. Het zou honderd jaar duren voordat met de impressionisten de Rubénisten de leiding weer overnamen. Een verguisde rococoschilder als Fragonard werd door hen herontdekt.

Hubert RobertZelf heb ik op dit moment drie favoriete rococoschilders: De Venetiaanse frescoschilder Giambattista Tiepolo (1696-1770) en de Franse schilders Jean-Honoré Fragonard (1732-1806) en Hubert Robert (1733-1808). Hubert Robert is net als Jean-Baptiste Greuze (1725-1805) een overgangsfiguur tussen rococo en neoclassicisme. Zijn kleurgebruik is helemaal rococo, maar zijn onderwerpen (meestal landschappen met Romeinse ruïnes) staan in de neoclassicistische mode.

Ik waardeer de schilders van het rococo vooral vanwege hun kleurgebruik. De voorstellingen lijken in honing ondergedompeld. Net als de impressionisten waren deze schilders verliefd op het licht. Maar met hun wulpse, sentimentele en vaak melige tafereeltjes heb ik weinig. Soms balanceren ze op het randje van pornografie.

Tiepolo 1751
Giambattista Tiepolo 1751
detail van plafondfresco in de Kaisersaal van de Würzburger Residenz

In de residentie van Würzburg heeft Tiepolo een hoogbejaarde bacchusfiguur met een minderjarige nimf letterlijk op het randje gezet. Het tweetal bungelt met de benen over de rand ergens onderaan een fresco in de Kaisersaal. Tiepolo lijkt zijn opdrachtgever een voorschot te willen geven op een stoute droom. Eén klein duwtje en de nimf zou uit haar roze wolk vallen… in de armen van de prins-bisschop van Würzburg.

Fragonard [ W&V ] | Tiepolo [ W&V ] | Robert [ W&V ]