Het boegbeeld van de neoclassicistische schilderkunst, Jacques-Louis David (1748-1825), bracht de laatste jaren van zijn leven in ballingschap door in Brussel. Zo kwam het beroemde schilderij De dood van Marat uiteindelijk niet in het Louvre terecht maar in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België. Vrijdag kon ik het schilderij dan eindelijk eens in het echt zien, aangemoedigd door Simon Schama in The Power of Art:

Inmiddels hangt De dood van Marat niet meer in een onderbelichte zaal. In de BBC documentaire uit 2006 kwam Marat als een spook uit het duister tevoorschijn. Maar gisteren zag ik hem in een helder licht. De afdeling 19e eeuw is namelijk opnieuw ingericht. David‘s meesterwerk hangt in een neo-classicistische zaal met o.a. werk van François-Joseph Navez (1787-1869). Deze schilderde in 1817 een portret van David, herkenbaar aan zijn scheve mond. Pal tegenover Marat hangt een schokkend smakeloos werk met bloteriken. Het is een voorstelling van Mars die door Venus ontwapend wordt en het past helemaal in de geest van de Restauratie. Make love, not war.

Toen ik het bijschrift las, kon ik eerst mijn ogen niet geloven. Dit gedrocht bleek een schilderij van David! Het was zijn laatste grote werk dat hij na zijn zeventigste schilderde, gesteund door assistenten. Wat was er in hemelsnaam met de grote meester gebeurd? Het tamme onderwerp is begrijpelijk. Verbannen uit zijn vaderland, zwoer David de politiek voorgoed af. Net als Hölderlin trok hij zich terug in een klassieke fantasiewereld. Zijn koele afstandelijkheid sloeg om in behaagziek gepronk. Misschien maakten zijn leerlingen het te bont. Dat zou deze inflatie van zijn talent minder pijnlijk maken. De huisschilder van de Franse Revolutie, die aan het eind van zijn leven een kleurloze lakei van de Restauratie is geworden met een bedorven smaak.