De Krimoorlog [ 4 ]

het ultimatum van de westerse grootmachten aan Rusland

De huidige situatie waarin Rusland zichzelf ziet als de beschermer van de Krim lijkt enigszins op de situatie na de Achtste Russisch-Turkse Oorlog (1828-1829). Rusland stelde zich toen op als de beschermheer van de Donauvorstendommen.

Tsaar Nicolaas I beschouwde
zichzelf als de beschermer
van alle orthodoxe christenen.

Moldavië en Walachije waren na de Achtste Russisch-Turkse Oorlog een protectoraat van Rusland geworden. De bevolking was grotendeels christelijk en Tsaar Nicolaas I beschouwde zichzelf als de beschermer van alle orthodoxe christenen. In het Verdrag van Adrianopel had hij er bovendien voor gezorgd dat Servië definitief onafhankelijk werd. Op de Balkan werd er tussen Rusland en orthodoxe volkeren een religieuze bloedband gesmeed. Tot op de dag van vandaag is met name de de broederschap tussen Russen en Serviërs bijzonder hecht. Op de Balkan wordt de geestelijke kern van het politieke panslavisme gevormd door het orthodoxe christendom.

kaartje_Balkan1853
Servië en de Donauvorstendommen Walachije en Moldavië kregen met het Verdrag van Adrianopel (1829) hun onafhankelijkheid van het Ottomaanse Rijk. Rusland mocht de protector zijn van de Donauvorstendommen tot grote ergernis van Oostenrijk. De West-Europese grootmachten zagen de Russische invloed op de Balkan steeds groter worden, waardoor het bondgenootschap uit 1815 tenslotte uit elkaar viel.

Begin juli 1853 werden de protectoraten Moldavië en Walachije door Russische troepen bezet. De sultan die een opmars naar Constantinopel vreesde, verklaarde Rusland op 4 oktober 1853 de oorlog. De eerste gevechten vonden in oktober en november plaats tussen de Ottomaanse en de Russische vloot in de Zwarte Zee. Op 30 november 1853 werd de Ottomaanse vloot bij Sinope vernietigd. Het zag er naar uit dat Rusland het Ottomaanse Rijk met het nieuwe Phaixhans-kanonnen verpletterd zou verslaan. Engeland en Frankrijk grepen in om de Russische expansie een halt toe te roepen. Ze steunden het Ottomaanse Rijk, eerst diplomatiek en daarna ook militair.

Op 27 februari 1854 stelden ze een ultimatum: Rusland moest vóór 30 april de Donauvorstendommen ontruimd hebben. Tsaar Nicolaas I reageerde niet. Op 20 maart staken Russische troepen zelfs de Donau over. Deze provocatie bracht Engeland en Frankrijk ertoe om Rusland een week later de oorlog te verklaren. Toch braken er de eerste maanden nog geen grote gevechten uit en in de zomer van 1854 leek er tussen de grootmachten nog vrede mogelijk.

The War on the Danube
Op 6 mei 1854 heette de Krimoorlog in Engeland nog The War on the Danube

Nu Londen en Parijs aan Rusland de oorlog hadden verklaard, stelden Wenen en Berlijn zich defensief op. Rusland was voor Oostenrijk en Pruisen een belangrijke bondgenoot geweest tegen Napoleon. Oostenrijk mobiliseerde in april 1854 in Galicië en Transsylvanië tegenover het door Rusland bezet gehouden Moldavië en Walachije. Op 3 juni stelde Oostenrijk een ultimatum aan Rusland om zijn troepen terug te trekken. Ondertussen hadden Oostenrijk en het Ottomaanse Rijk in juni een verdrag gesloten, waarin bepaald was dat Oostenrijk tot het einde van de oorlog de Donauvorstendommen bezet mocht houden!

Op 8 augustus begon Rusland aan de ontruiming van de Donauvorstendommen. Maar de bezetting van de monding van de Donau (Bessarabië) door Rusland sneed de levensader van het Habsburgse Rijk af van de Zwarte Zee. In Wenen werden door de grootmachten onder leiding van Oostenrijk nóg drie eisen gesteld:

1. Rusland moest afstand doen van haar protectoraat over de Donau-vorstendommen;
2. Daarnaast moest Rusland afstand doen van elk recht zich te mengen in Ottomaanse aangelegenheden namens het orthodoxe geloof;
3. De London Straits Convention (1841) moest worden herzien;
4. Alle landen hadden recht op vrije doorgang door de monding van de Donau.

Tsaar Nicolaas I weigerde op deze eisen in te gaan en daarmee hielden alle diplomatieke wegen op. De politiek zou met andere middelen voortgezet worden. Met het definitieve breken van het bondgenootschap uit 1815 brak in augustus 1854 de Krimoorlog uit.

illustrated london news
In Engeland was het oorlogsnieuws in kranten als Illustrated London News dagelijks te volgen. Via moderne telegraafverbindingen bereikte het nieuws uit het Zwarte Zeegebied in enkele uren Londen.
Bessarabië
 
BessarabiëIn 1806 veroverde Rusland het gebied tussen de Dnjestr en de Proet op Moldavië en het Ottomaanse Rijk: Rusland had als opkomende grootmacht in de achttiende eeuw al verschillende eerdere pogingen gedaan dit bruggenhoofd richting Constantinopel te veroveren en de verovering verliep vrijwel parallel aan die van de Boekovina door Oostenrijk. De Russische verovering van 1806 werd in 1812 in de Vrede van Boekarest bekrachtigd. Rusland had hiermee meer dan de helft van het vorstendom Moldavië ingelijfd en noemde het gehele gebied Bessarabië. De hoofdstad was aanvankelijk Tighina en later Chisinau. Er volgde een intensieve russificatiecampagne. De Turkse en Tataarse bevolking van de Boedzjak, de steppe aan de Zwarte Zeekust was verdreven en in hun plaats verschenen Duitse kolonisten en orthodoxe Bulgaren en Gagaoezen van de Balkan.
 
Bron: nl.wikipedia.org