Deze serie verscheen in januari en februari 2011
Weinig historische figuren zijn zo vaak geschilderd als Napoleon Bonaparte. Niet alleen tijdens zijn bewind maar ook tijdens de Restauratie bleven schilders historische gebeurtenissen vastleggen met Napoleon in het centrum van de aandacht. Tijdens de dictatuur en het Franse keizerrijk (1799-1814) was de ‘fotorealistische’ classicistische stijl de officiële stijl.
Napoleon
en zijn schilders [ 1 ]
François Bouchot (1800-1842) en Auguste Couder (1790-1873)
Photoshoppen was nog niet nodig; schilders manipuleerden tegen forse betaling en voor hun persoonlijke roem de geschiedenis from scratch. Anders was het nooit geweest. In 1802 lukt het Thomas Wedgwood al een primitieve foto te maken maar hij beschikte nog niet over een fixeermiddel. Het zou nog bijna vier decennia duren voordat Sir John Herschel negatieven kon fixeren. De ‘foto’s’ van Wedgwood konden alleen in een donkere kamer bij kaarslicht worden bekeken en zijn verloren gegaan. Tot ver in de negentiende eeuw zouden historische gebeurtenissen nog geschilderd moeten worden.
De schilderkunst had in de eerste helft van de negentiende eeuw een sterk objectiverende tendens. Dictators als Napoleon hielden hiervan omdat een gepolijst ‘fotorealistische’ voorstelling de Enige Werkelijkheid pretendeert weer te geven. Jacques Louis David werd tijdens het keizerrijk Napoleon’s hofschilder zoals Hyacinthe Rigaud dat geweest was voor Lodewijk XIV. In 1816 moest David daarom in ballingschap naar Brussel verhuizen.
Napoleon trekt over de Sint Gotthard
Een beeld zegt meer dan duizend woorden …
Tijdens de Restauratie werd het beeld dat schilders van Napoleon hadden gegeven gecorrigeerd. Een bekende correctie van de historische feiten is het schilderij van Paul Delaroche uit 1850 dat David’s heroïsche voorstelling van Napoleon uit 1801 corrigeert. In werkelijkheid was Napoleon niet op een steigerend wit paard maar op een ezeltje de Sint Gotthard overgestoken. Een beeld zegt nog altijd meer dan duizend woorden. Tegenwoordig heeft de fotojournalistiek de plaats van de historieschilderkunst overgenomen.
Staatsgreep van 18 Brumaire
Een ander schilderij dat een historische gebeurtenis weergeeft maar veel later geschilderd is, is van François Bouchot. We zien hier Napoleon’s Staatsgreep van 18 Brumaire (9 november 1799). Terug van zijn veldtocht in Egypte stapt de zelfverzekerde en brutale generaal de Raad van Vijfhonderd binnen die onder arrest komt van zijn grenadiers. De afgevaardigden zijn woedend en enkelen proberen door de ramen te ontvluchten.
Na de Staatsgreep van 18 Brumaire wordt er voor de vierde keer sinds 1789 aan een nieuwe grondwet gewerkt. Deze rechtvaardigt de staatsgreep en stelt Napoleon aan als eerste consul. Op eerste kerstdag (!) 1799 wordt de geboorte van de nieuwe Grondwet bekend gemaakt. Een week voor het begin van de negentiende eeuw heeft het Franse volk zijn dictator gekregen. In 1802 zal Napoleon zichzelf uitroepen tot consul voor het leven.
de invoering van de Conseil d’État met Napoleon als eerste consul in het Palais du Petit-Luxembourg op 25 december 1799
Bron: nl.wikipedia.org
l’ Histoire par l’ Image [ histoire-image.org ]
Napoleon
en zijn schilders [ 2 ]
Napoleon bij de trap van Percier en Fontaine in het Louvre
Bron: louvre.fr
l’ Histoire par l’ Image [ histoire-image.org ]
Napoleon
en zijn schilders [ 3 ]
Napoleon trekt over de Alpen
Bron: en.wikipedia.org
l’ Histoire par l’ Image [ histoire-image.org ]
Napoleon
en zijn schilders [ 4 ]
toespraak van Napoleon voor de aanval op Augsburg op 12 oktober 1805
Dictators houden van de gepolijste en realistische weergave omdat deze net als een foto brandschoon en puntgaaf de Enige Werkelijkheid pretendeert weer te geven. In de tijd van Napoleon werden overigens al primitieve foto’s gemaakt. Thomas Wedgwood slaagde hier in 1802 als eerst in, maar hij had nog geen fixeermiddel en zijn ‘foto’s’ konden alleen in een donkere kamer bij kaarslicht worden bekeken. Pas in 1839 zou Sir John Herschel natriumthiosulfaat gebruiken voor het fixeren van foto’s. Maar tot ver in de negentiende eeuw zouden historische gebeurtenissen nog geschilderd moeten worden. Schilders manipuleerden tegen forse betaling de geschiedenis from scratch. Manipulatie van de zichtbare werkelijkheid noemen we in de 21e eeuw photoshoppen. Vóór de fotografie was dus álles ‘gephotoshopt’!
Key Painting First Empire [ napoleon.org ] | histoire-image.org
Napoleon
en zijn schilders [ 5 ]
tweemaal Napoleon ten voeten uit
staatsieportretten van Napoleon door Ingres, Lefevre en Gérard
Napoleon
en zijn schilders [ 6 ]
Napoleon ontvangt de sleutel van de stad Wenen bij Schloss Schonbrunn op 13 november 1805
Bron: heritage-images.com
Key Painting First Empire [ napoleon.org ] | histoire-image.org
Napoleon
en zijn schilders [ 7 ]
en Denis Auguste Marie Raffet (1804-1860)
Louis-François Lejeune werd opgeleid als schilder op het atelier van Pierre-Henri de Valenciennes. Na de Franse Revolutie meldde hij zich, zoals veel andere jonge kunstenaars, in 1792 aan als vrijwilliger bij de Compagnie des arts de Paris. Hij werd sergeant en nam deel aan de veldtocht naar ons land in de winter van 1794-1795. Na de Slag bij Marengo die hij niet alleen geschilderd heeft, maar waaraan hij ook heeft deelgenomen, werd hij bevorderd tot kapitein. Na de overwinning bij Saragossa in 1808 werd hij tenslotte kolonel.
Bron: nl.wikipedia.org
de Slag bij Marengo op 14 juni 1800
Bron: nl.wikipedia.org
lithografie van Italiaanse soldaten
Denis Auguste Marie Raffet (1804-1860) maakte dankbaar gebruik van de lithografie die door Lejeune in Frankrijk was geïntroduceerd. Tijdens de Restauratie werd hij vooral bekend met zijn litho’s over de Napoleontische veldtochten voor verschillende boeken waaronder de Histoires van Adolphe Thiers.
Key Painting First Empire [ napoleon.org ] | histoire-image.org
Napoleon
en zijn schilders [ 8 ]
Napoleon op het eiland Lobau na de Slag bij Aspern-Essling op 23 mei 1809
The French lost over 20,000 men including one of Napoleon’s ablest field commanders and close friend, Marshal Jean Lannes, who died after being mortally wounded by an Austrian cannon ball in an attack on Johann von Klenau’s force at Aspern, which was backed up by 60 well-placed guns. The Austrians had also suffered similar casualties but had secured the first major victory against the French for over a decade. The victory demonstrated the progress the Austrian army had made since the string of catastrophic defeats in 1800 and 1805. The French forces were withdrawn to the island. On the night of the 22nd the last bridge was repaired, and the army awaited the arrival of reinforcements in Lobau. The Austrians failed to capitalise on the situation allowing the French to regroup. One month later, the French made a second attempt to cross the Danube where Napoleon gained a decisive victory over the Austrians at the Battle of Wagram.
Bron: en.wikipedia.org
Slag bij Aspern-Essling
Key Painting First Empire [ napoleon.org ] | histoire-image.org
Charles Meynier tentoonstelling [ 2008 ]
Napoleon
en zijn schilders [ 9 ]
De raad van de Cisalpijnse Republiek ontvangt de Eerste Consul, 26 januari 1802
Bron: en.wikipedia.org
Key Painting First Empire [ napoleon.org ] | histoire-image.org
Napoleon
en zijn schilders [ 10 ]
Napoleon en de overgave van Oostenrijk bij Ulm op 20 oktober 1805
In 1805 vormden Groot-Brittannië, Oostenrijk, Zweden en Rusland de Derde Coalitie om het Franse Keizerrijk onder Napoleon omver te werpen. Toen Beieren kant koos voor Napoleon, begonnen de Oostenrijkers (72.000 man onder Karel Mack von Leiberich) al aan hun opmars. De andere coalitielegers waren echter nog niet zover; het Russische zat bijvoorbeeld nog in Polen. Deze fout van de Oostenrijkers wordt toegeschreven aan een verschil in tijdrekening. De Oostenrijkers gebruikten namelijk de Gregoriaanse kalender, terwijl de Russen nog steeds de Juliaanse kalender gebruikten. Hierdoor was er een verschil in de datum, waardoor de Oostenrijkers al tegen de Fransen in het veld stonden voordat de Russen hen konden helpen. Napoleon had 177.000 troepen van zijn Grande Armée klaarstaan in Boulogne-sur-Mer aan de Kanaalkust voor zijn invasie van Engeland. Deze troepenmacht stuurde hij op 27 augustus, nadat hij hoorde van de opmars van de Oostenrijkers naar het zuidoosten.
Bron: nl.wikipedia.org
Bron: nl.wikipedia.org
Napoleon
en zijn schilders [ 11 ]
Emile-Jean-Horace Vernet schilderde in 1835 en 1836 drie veldslagen: de Slag bij Jena op 14 oktober 1806, de Slag bij Friedland, op 14 juni 1807 en de Slag bij de Wagram op 6 juli 1809.
De Slag bij Wagram, 5-6 juli 1809
meer schilderijen van Emile-Jean-Horace Vernet
Napoleon
en zijn schilders [ 12 ]
Napoleon en zijn neefjes en nichtjes
Napoleon
en zijn schilders [ 13 ]
Napoleon in de Slag bij Abensberg op 20 april 1809
Bron: en.wikipedia.org/wiki
Napoleon salueert de gewonden
Key Painting First Empire [ napoleon.org ] | histoire-image.org
Napoleon
en zijn schilders [ 14 ]
Om te onderstrepen dat Frankrijk de macht in continentaal Europa wilde delen met het oostelijk gelegen Rusland werd ervoor gekozen het verdrag op de grens tussen beide invloedssferen te tekenen: op een vlot op de grensrivier troffen de Franse en de Russische keizers elkaar. In het vredesverdrag werd beslist dat:
1. Pruisen in het westen grote delen van Hannover (en nog wat andere kleinere gebieden) verloor aan een nieuw op te richten Koninkrijk Westfalen met Napoleons broer Jérôme Bonaparte aan het hoofd,
2. Pruisen in het oosten gebied verloor aan een nieuw op te richten hertogdom Warschau onder Frederik August I van Saksen en aan Rusland (zie Nieuw-Oost-Pruisen),
3. Pruisen zijn leger moest terugbrengen tot een sterkte van 40.000 man en herstellingen van 100 miljoen francs aan Frankrijk betalen,
4. Rusland zich aansloot bij het Continentaal Stelsel, een in november 1806 door Napoleon in Berlijn afgekondigd wurgend tariefstelsel dat tegen elke handel met Groot-Brittannië gericht was. Hertogdom Warschau bestond uit het grootste deel van de Pruisische “buit” van de Poolse delingen. Pruisen behield daarvan alleen de provincie West-Pruisen met de havenstad Danzig. Pruisen verloor de helft van zijn gebied ten voordele van Frankrijk.
De vrede werd in 1812 beëindigd toen Frankrijk Rusland binnenviel.
Bron: nl.wikipedia.org
Key Painting First Empire [ napoleon.org ] | histoire-image.org
Napoleon
en zijn schilders [ 15 ]
huwelijk met Marie Louise, 1810
Toen Napoleon na zijn scheiding van Joséphine de Beauharnais op zoek was naar een vrouw van koninklijken bloede, viel zijn oog – mogelijk op suggestie van Metternich - op de keizersdochter Marie Louise. Het huwelijk vond plaats op 11 maart 1810 en had tot doel de parvenu Napoleon een koninklijker allure te geven en het voortbestaan van de dynastie te verzekeren. Marie Louise werkte mee, maar beschouwde het als een persoonlijk offer. Een jaar later, op 20 maart 1811, baarde zij de keizer diens lang gewenste opvolger: Napoleon (II) Frans Karel Jozef Bonaparte (1811-1832), die de titel koning van Rome ontving. Zij trad te Parijs als regent op tijdens Napoleons afwezigheid in 1812, 1813 en 1814 toen hij op was veldtocht naar Rusland en tijdens zijn Duitse campagne. Na zijn eerste val in 1814 keerde ze terug naar Wenen, waar zij door de bevolking en door haar familie met open armen ontvangen werd. Zij ging niet in op Napoleons dringende verzoeken hem naar Elba te volgen. Ze bleef ook gedurende de Honderd Dagen in Wenen, opnieuw uitnodigingen van Napoleon negerend; hij heeft haar nooit meer gezien.
Bron: nl.wikipedia.org
Napoleon
en zijn schilders [ 16 ]
Napoleon in Egypte, 1798
Napoleon in Egypte, 1798
Napoleon in Egypte, 1798
Napoleon on the Nile: Soldiers, Artists, and the Rediscovery of Egypt | jeanleongerome.org
