Duitsland-Amerika 1813-1913

gekocht in Berlijn: de tentoonstellingscatalogus Vice Versa (1996)
Deutsche Maler in Amerika – Amerikanische Maler in Deutschland 1813-1913
Worthington Whittredge (1820-1910) en Albert Bierstadt (1830-1902)

vice versaRond het midden van de negentiende eeuw stond de Düsseldorfer Malerschule in hoog aanzien. Ze trok niet alleen kunstenaars aan uit heel Duitsland, maar ook uit de Verenigde Staten. De icoon van het Amerikaans nationalisme, het schilderij van George Washington die de Delaware oversteekt (zie de omslag van de museumcatalogus hiernaast), van Emanuel Leutze werd zelfs in Düsseldorf geschilderd. Leutze was rond 1850 niet de enige Amerikaan die in Düsseldorf verbleef. Voor de persoon van George Washington poseerde zijn landgenoot en vakbroeder Worthington Whittredge (1820-1910). Deze woonde van 1849 tot 1855 in Düsseldorf en daarna nog eens vier jaar in Rome voordat hij in 1859 terugkeerde naar New York. Na een degelijke scholing aan de kunstacademie in de Pruisische Rijnstad en geïnspireerd door de landschappen in de Harz, de Alpen en in de omgeving van Rome zou hij teruggekeerd in de Verenigde Staten een van de bekendste landschapsschilders van de negentiende eeuw worden.

Albert BierstadtWat bekendheid betreft zou hij overtroffen worden door Albert Bierstadt (1830-1902). Deze van origine Duitse schilder vertrok in 1853 van de Verenigde Staten naar Duitsland om aan de academie in Düsseldorf te gaan studeren. Hij raakte daar bevriend met de tien jaar oudere Worthington Whittredge. Een paar jaar later trokken zij samen naar Rome waar ze een atelier deelden. Tijdens hun verblijf in Düsseldorf schilderden ze veel in Westfalen en in de Harz. Het onderstaande schilderij maakt Bierstadt op zijn vijfentwintigste, braaf maar evenwichtig geschilderd. Later zou hij met deze werkwijze in de Verenigde Staten veel succes hebben.

Albert Bierstadt
Albert Bierstadt
Westfälische Landschaft, 1855

Bierstadt keerde na vier jaar weer terug naar Amerika. Wat hij in Europa geleerd had, paste hij toe op het Amerikaanse landschap. Samen met de dichter en avonturier Fitz Hugh Ludlow volgde hij de kolonisten in hun trek naar het Westen. Onderweg maakte hij ontelbare schetsen. In navolging van Frederic Church legde hij de grootsheid van het Amerikaanse landschap vast op enorme doeken en gebruikte theatrale effecten om de heroïek van het landschap te benadrukken. Zijn meesterlijke kitsch maakte hem in de Verenigde Staten tot een vermogend man. Worthington Whittredge schrijft in zijn autobiografie dat Bierstadt een schilderij verkocht had voor 15.000 dollar, ( nu ongeveer 1,5 miljoen), een voor die tijd ongehoord bedrag.

Albert Bierstadt
een detail uit een van de ‘superlandschappen’ van Albert Bierstadt, de Sierra Nevada in Californië, 1872

Robert Hughes schrijft in American Visions dat Bierstadt zijn Amerikaanse tijdgenoten precies gaf wat zij wilden: Amerika als Onloochenbare Bestemming, als ‘God’s Own Country‘. ‘Go West!’ kreeg op deze manier een religieuze dimensie. De ontsluiting van het continent werd een heilige plicht die de uitroeiing van de indianen legitimeerde.

Amerikanische und deutsche Künstler übten aufeinander eine große Anziehungskraft aus. Was veranlaßte amerikanische Künstler des 19. Jahrhunderts nach Düsseldorf zu fahren, um dort entweder an der Akademie oder im Atelier ihres Landsmannes Emanuel Leutze zu lernen? Möglicherweise ging dies auf die Initiative des deutschen Konsuls in New York zurück, der die Düsseldorf-Gallery, eine Ausstellung von Bildern zeitgenössischer Maler, eröffnet hatte? In der Zeit zwischen 1813 und 1913 waren es mehr als 200 deutsche Maler, die ganz oder zeitweilig Amerika zu ihrem Aufenthaltsort gewählt hatten.
( … )
1841 bezog der Amerikaner Emanuel Leutze die Düsseldorfer Akademie. Allein in seiner Zeit waren an der Akademie mehr als 80 amerikanische Studenten eingeschrieben, nicht gezählt die Schüler, die der Historienmaler privat in seinem Atelier unterrichtete. Sie reisten in die westfälische Landschaft oder in den Harz, sie registrierten sowohl das Detail in der Vegetation wie in der Architektur, hielten Licht und Schattenwirkungen fest, so den malerischen Überblick über ein Tal, eine Flußgegend, eine Gebirgskette. Mit dem Weggang Leutzes schwand die Anziehungskraft der Akademie. Ab 1860 besuchten die Amerikaner regelmäßig und in größeren Gruppen die Akademie in München. Dieser Besucherstrom riß bis zum Ersten Weltkrieg nicht ab.
 
Bron: dhm.de/ausstellungen/vice

autobiographyThe autobiography of Worthington Whittredge, 1820-1910

door Worthington Whittredge,
John I. H. Baur

Aan het eind van zijn leven schreef Whittredge zijn memoires. Deze werden pas in 1969 uitgegeven door Ayer Publishing (ISBN 0405008740, 9780405008740) Deze 68 pagina’s tellende autobiografie is te lezen op
books.google.nl

Deutsches Historisches Museum [ dhm.de ] | thomasworthingtonwhittredge.org