Duitsland prikt de mythe definitief door
We blijven nog even in Duitsland, waar ze dit jaar het ene na het andere jubileum vieren. Allereerst de zestigste verjaardag van de Bundesrepublik. En op 9 november is het twintig jaar geleden dat de muur viel en de Duitse hereniging weer een feit werd. Een andere herdenking is die van de Varusslacht die dit jaar precies 2000 jaar geleden plaats vond in het Teutoburger woud. Dit jubileum is niet zonder betekenis omdat Duitsland nu voorgoed afrekent met de mythe van Hermann.
Al vanaf de zestiende eeuw speelde deze legendarische figuur als oervader van de Germanen een belangrijke rol in het Duitse collectieve bewustzijn. Maarten Luther schreef zelfs dat hij Hermann “hartstochtelijk lief” had. In de negentiende eeuw ontstond er zelfs een cultus rondom deze Hermann en vier jaar na de stichting van het Duitse keizerrijk in 1871 werd in het Teutoburger woud in de buurt van Detmold een 53 meter hoog beeld van Hermann onthuld. Deze plek zou in de negentiende eeuw een ontmoetingsplek worden voor nationalisten terwijl in de twintigste eeuw de fascisten hier bijeenkwamen om de Germaanse identiteit (lees: superioriteit) te vieren.
Maar in het herenigde Duitsland van het verenigde Europa is geen plek meer voor dit Grote Germaanse Verhaal. Na uitgebreid historisch onderzoek is gebleken dat Hermann (een germanisering van Arminius de Cherusk) helemaal geen Germaan moet zijn geweest maar een Romeinse huurling die zich tegen de keizer verzette. Toen keizer Augustus hoorde dat zijn legioenen in het Teutoburger woud verslagen waren en dat generaal Varus zich in zijn eigen zwaard had gestort, zou hij hebben uitgeroepen “Varus, geef mij mijn legioenen terug.” Met deze nederlaag zou de Romeinse expansie naar het oosten een halt zijn toegeroepen. De Romeinen zouden het huidige Duitse territorium ten oosten van de Rijn en ten noorden van de Donau voortaan links laten liggen. Deze overwinning kan nu niet meer aan de Germaanse standvastigheid worden toegeschreven, nu blijkt dat Arminius geen Germaan was.
In 1839 werd de onderbouw (sokkel) al ingewijd maar het reusachtige beeld zou pas in 1875
een jaar voor zijn dood, gereedkomen.
Bron: Simon Schama, Der Holzweg: het spoor door de bossen
uit: landschap en herinnering, 1995
Bovendien is gebleken dat de Varusschlacht niet heeft plaatsgevonden op de lokatie waar in 1875 het Hermannsdenkmahl werd opgericht. In werkelijkheid vond de slachting plaats in Kalkriese, ten noorden van Osnabrück. Daar is nu een museum ingericht waar dit jaar uiteraard veel aandacht wordt besteed aan de Varusschlacht. Had deze herdenking 75 jaar eerder plaatsgevonden, dan zouden de nazi’s er alles aan hebben gedaan om hun Hermann te bewierroken, zoals Heinrich Himmler in 1936 deed met keizer Heinrich I die toen duizend jaar geleden was gestorven. Maar nu in het Europa van 2009 lijkt deze historische gebeurtenis juist voor een anti-nationalistisch programma te zijn ingezet. De Germaanse Hermann wordt als Arminius, de Romeinse huurling, teruggeven aan de Romeinen, de ‘uitvinders’ van de Europese eenheid.
wandkaart van H. Knackfuss, 1890
Zoals vroeger de wandplaten van Isings het nationaal bewustzijn op school moest aanwakkeren, zo werden de Duitse schoolkinderen met de wandplaten van Knackfuss Germaans bewustzijn bijgebracht. Anno 2009 is dit een ‘on-Europese’ gedachte.
Auch Tacitus„ Schriften waren in lateinischer Sprache abgefasst. Die Jahrbücher des römischen Geschichtsschreibers, bis zum 16. Jahrhundert verschollen, stellen den Cherusker und römischen Reiteroffizier Arminius als »Befreier Germaniens« vor. Als eines der ersten gedruckten Bücher waren die Annalen einer breiten Bevölkerungsschicht zugänglich. Die Figur des tapferen Kriegers, der die Römer in der Varusschlacht besiegte, faszinierte die Menschen. Arminius – oder Hermann, wie ihn Martin Luther benannt haben soll – wurde zum Mythos und, besonders im 19. Jahrhundert, zur national übersteigerten Symbolfigur der Deutschen auf der Suche nach einer nationalen Identität.
Bron: kalkriese-varusschlacht.de
