en de slechte smaak van keizer Wilhelm II
Begin juli bezochten we Schloss Neuschwanstein in Beieren, dat algemeen beschouwd wordt als het toppunt van negentiende eeuws historisme. Terwijl onze groep door de overvolle vertrekken werd geperst, op onze hielen gezeten door een groep Japanners, besefte ik dat het negentiende eeuwse historisme onder de hoede van Ludwig II een veel sympathieker gezicht heeft dan het historisme van het Duitse Keizerrijk (1871-1918). Bladerend door het boek Deutsche Malerei im 19. Jahrhundert (2005) van Hubert Locher kom ik een schilderij tegen van ene Ferdinand Keller. Nog nooit van gehoord. Hij was een van de vele lakeien uit de Gründerzeit die het jonge keizerrijk voorzag van een machtig en heldhaftig imago inclusief een groot gebrek aan ironie.
Wilhelm der Siegreiche (1887)
In 1887 schilderde hij een apotheose van de 90-jarige Wilhelm I helemaal in de stijl van de Franse barok. Frankrijk was in 1871 verslagen en nu was Duitsland de opvolger van het Romeinse Rijk op het continent. Keller trekt alle registers open: op de achtergrond een triomfboog, witte paarden op de voorgrond, aan weerszijden wapperende banieren en daartussen zie je ergens het bejaarde hoofd van de keizer dat door bazuinende cherubijntjes met roze billetjes bekroond wordt met een lauwerkrans. Gaap! Het is dezelfde bombast die je tegenkomt in Schloss Linderhof van Ludwig II van Beieren. Er is één groot verschil: Ludwig II was een zieke romanticus, terwijl de Duitse keizer een real-politiker was. De schilder Ferdinand Keller moet in ieder geval gedacht hebben dat hij hem met deze belegen voorstelling een dienst had bewezen.
Zijn zoon Wilhelm II die in 1888 zijn grootvader zou opvolgen, voelde zich prima in zijn element met dergelijke ophemelingen. Net als Ludwig II had hij beide benen niet goed op de grond. Kun je het hem kwalijk nemen? Hij was gevormd in de euforie van de Gründerzeit, toen het bewieroken van het Duitse Keizerrijk een nationale sport was geworden. Terwijl de dromerige Ludwig II van Beieren in politiek opzicht een ongevaarlijk monarchje was en tegenwoordig als The King of Kitsch alle sympathie heeft, is keizer Wilhelm II vooral een opgeblazen kikker gebleven met een slechte smaak.
