er valt niets meer te spelen

voor Theater Schrift Lucifer had ik een gesprek met Jozef van den Berg
over zijn laatste theaterstuk Genoeg Gewacht en grote levensvragen
Theatermaker, poppenspeler en acteur Jozef van den Berg werd in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw bekend met indringende, sprookjesachtige voorstellingen voor kinderen en volwassenen, waarin hij met humor maar zonder enige ironie grote levensvragen aansneed. Hoofdpersonage van deze voorstellingen was de Jongeman, een zoekende figuur die dicht bij Van den Berg zelf stond. Gaandeweg raakten zijn werk en zijn eigen zoektocht meer en meer verweven. Op 14 september 1989 stond hij voor het laatst op de planken.
 
Getroffen door een sterke spirituele ervaring, bekeerde hij zich tot de orthodoxe kerk en besloot hij zich terug te trekken om zijn leven aan God te wijden. Tweeëntwintig jaar later beschrijft hij op uitnodiging van Theater Schrift Lucifer aan zijn vriend en geloofsgenoot Johannes van den Heuvel de ontwikkeling die hij met zijn theaterwerk doormaakte, tot aan de overtuiging dat hij zijn uiteindelijke voorstelling„ niet moest spelen, maar moest leven.
 
Bron: theaterschriftlucifer.nl
foto: Jody Brouwer
Theatermaker, poppenspeler en acteur Jozef van den Berg woont alweer 22 jaar als kluizenaar en ‘acteur van Christus’ in het Gelderse dorpje Neerijnen aan de Waal.
foto: Jody Brouwer

Het wereldberoemde toneelstuk Wachten op Godot van Samuel Beckett werd in 1953 voor het eerst opgevoerd. Het was in de tijd van het existentialisme dat vooral in het naoorlogse Frankrijk sterk present was. Beckett, die destijds in Frankrijk woonde en zijn toneelstuk in het Frans schreef (En attendant Godot), liet zich evenals de Frans-Roemeense toneelschrijver Eugene Ionesco bewegen door de geest van het existentialisme. In hun toneelstukken wordt het absurde en de zinloosheid van het bestaan benadrukt, gecultiveerd en bijna gekoesterd. Het bestaan speelt zich in het existentialisme af onder de lege hemel van Zarathoestra. De mens is in de wereld geworpen en metafysisch dakloos. God is dood. Dood verklaard. Toch heeft een van de vaders van het existentialisme, de Duitse filosoof Martin Heidegger, aan het eind van zijn leven in een beroemd gesprek met Der Spiegel gezegd: Nur ein Gott kann uns noch retten! Hij wist dus dat we onder een lege hemel, zonder „een god„ (Hij zegt uitdrukkelijk niet: „de goden„) verloren zijn. Blijkbaar kan een existentialist, misschien omdat hij bijna heldhaftig het naakte bestaan wil trotseren, vermoeden dat de mens zonder „een god„ verloren is. Je zou kunnen zeggen dat er in Wachten op Godot in de afwezigheid van Godot ‘een godvormig gat’ verborgen ligt. Voor Jozef van den Berg was Wachten op Godot in 1988 een aanleiding om Genoeg Gewacht, (Beckett!) te gaan maken.

Je zou kunnen zeggen dat er
in Wachten op Godot in de afwezigheid van Godot „een godvormig gat„ verborgen ligt.

lees het gesprek met Jozef van den Berg