‘kleine geschiedenis’

Ik kijk op DVD naar de eerste reeks Heimat van Edgar Reitz
vrijdag op Nederland 2 om 22.45 zendt de VPRO weer Heimat 3 uit

HunsrückEigenlijk bestaat er geen kleine of grote geschiedenis. De vraag “waar was jij toen Kennedy vermoord werd?” bewijst dat de wereldgeschiedenis altijd is ingebed in de geschiedenis van ons eigen leven. Geschiedenis kun je uitsluitend waarnemen vanuit je eigen perspectief. Objectieve geschiedschrijving blijft in het beste geval een benadering en in het slechtste geval is het propaganda, dus (verkapte) geschiedvervalsing. Ooit vertelde een historische onderzoeker mij dat het lezen van een biografie de beste manier is om een bepaalde tijd te leren kennen. Vanuit deze opvatting heeft Edgar Reitz zijn Heimat gemaakt: het verhaal van de Duitse Twintigste Eeuw gezien door de levens van een familie uit een dorpje op de Hunsrück. In onze sterk geïndividualiseerde tijd met veel aandacht voor het persoonlijke leven, spreekt deze vorm van geschiedschrijving het meest aan. Het succes van Hoe God verdween uit Jorwerd van Geert Mak heeft daar ongetwijfeld mee te maken. In Europa blijft de grote met de kleine geschiedenis verbinden, maar het gaat in dat boek vooral ook over de verbinding tussen het eigen heden en het andere heden, het heden van onze (over)grootouders.

Honderd jaar geleden was geschiedenis heel iets anders. Ik verzamel oude schoolboeken geschiedenis en heb twee expemplaren uit 1908. De HBS-scholieren werden geacht een grote feitenkennis te hebben. In de leerboeken stonden in de marges de onvermijdelijke jaartallen met vetgedrukte historische feiten erbij. De geschiedenis gezien vanuit een stoel in de hemel en daarmee het broertje van de cartografie. Want de kaart van Nederland om maar wat te noemen, die zul je in een mensenleven nooit waarnemen, tenzij je astronaut bent. Met Heimat landt de grote geschiedenis weer op aarde, ergens in een boerendorpje en is verweven met die andere grote gebeurtenissen, de eerste schooldag of de eerste verliefdheid. Of gewoon heel kleine gebeurtenisjes. Dat is de charme van Heimat. Tegelijkertijd roept deze serie weemoed op omdat het allemaal voorbij gegaan is en je er niet meer naar terug kunt keren. Tenzij je de DVD weer opnieuw afspeelt. Edgar Reitz heeft terecht opgemerkt dat Heimat film is geworden.

heimat123.de