Categorie archief: tekeningen en prenten

verdwijnen in het detail

gisteren gezien in het Noord-Brabants Museum in Den Bosch:
Botanische Kunst t/m 13 december 2015
Erik Andriesse
werk van Erik Andriesse
Bloemen en planten – op een moment van grote schoonheid – stilgezet in de tijd. De tentoonstelling Botanische Kunst – Een bloemrijke wetenschap brengt circa 120 aquarellen, gravures, foto’s en een film bijeen met amaryllissen, mispels, rozen, rabarber en andere natuurpracht. De expositie toont kleurrijke tekeningen en schilderingen van de Vereniging Botanisch Kunstenaars Nederland, van onder meer Anita Walsmit Sachs en Janneke Brinkman-Salentijn. Dit wordt gecombineerd met kunst uit de eigen museumcollectie, waaronder eind 18e-eeuwse tekeningen van Gerard van Spaendonck en modern werk van Erik Andriesse en Jan Cremer. Veel hiervan is lange tijd niet te zien geweest.
 
Bron: hetnoordbrabantsmuseum.nl

hetnoordbrabantsmuseum.nl

beroemde neushoorn

de tournee van Clara (1738-1758) en de neushoorngekte

OudryIedere tijd zijn eigen gekte. Had de zeventiende eeuw zijn tulpenmanie (1634-1637), rond het midden van de achttiende eeuw heerste in Europa een neushoorngekte. In de BBC documentaire over het rococo omschrijft presentator Waldemar Januszczak de neushoorn als een dier dat in 1740 nog geen Europeaan gezien had, terwijl het tien jaar later een dier was dat geen Europeaan niet gezien had. Overal doken ineens afbeeldingen van dit exotische dier op. En het kwam allemaal door de Europese tournee van Clara.

Clara (1738-1758) was een vrouwelijke Indische neushoorn die in het midden van de achttiende eeuw vanwege een zeven jaar durende tentoonstelling door heel Europa beroemd werd. Zij betrad in 1741 in Rotterdam het Europese land en werd hiermee de vijfde levende neushoorn in Europa sinds Dürers Rhinocerus in 1515.
 
Bron: nl.wikipedia.org
Jan Wandelaar
Clara dook ook op in een gravure uit 1742 van Jan Wandelaar in het beroemde anatomieboek van Bernhard Siegried Albinus.
Clara werd op 22 juli 1741 in Rotterdam uitgescheept en meteen tentoongesteld. Ze was te zien in Leiden en (…) in september in Amsterdam. Mogelijk verbleef ze daarna in Leiden, want Jan Wandelaar heeft haar op twee etsen vereeuwigd voor een anatomisch boek van Bernhard Siegried Albinus.
 
Bron: nl.wikipedia.org
Pietro Longhi
Clara in Venetië uit het atelier van Pietro Longhi 1751

“de mascotte van het Kwaad”

de prent Credulity, Superstition, and Fanatism (1762) van William Hogarth

Baudelaire schreef dat het de machtigste list van de duivel is ons te laten geloven dat hij niet bestaat. Sinds de Verlichting hebben we de duivel samen met heksen en weerwolven verbannen naar het domein van de verbeelding en de gothic novel. In de literatuur en in de film keert de duivel telkens weer terug, maar slechts als zinnebeeld van het Kwaad in de wereld. Alleen dogmatici geloven nog in de duivel als een realiteit en niet als “de mascotte van het Kwaad”. Dat is zo ongeveer de situatie in de 21e eeuw.

Hogarth 1762
William Hogarth
Credulity, Superstition, and Fanatism (1762)
onder de prent staat gegraveerd: “Believe not every Spirit, but try the Spirits whether they are of God: because many false Prophets are gone out into the World.” (1 Johannes 4:1)

Philip C. Almond, emeritus hoogleraar Religie aan de Universiteit van Queensland in Australië, schrijft in zijn boek De duivel. Een biografie over Credulity, Superstition, and Fanatism:

Voor Hogarth berustten goedgelovigheid, bijgeloof en fanatisme (letterlijk) op een aantal boeken die hij in de prent had afgebeeld. De belangrijkste daarvan was wel het beroemde boek van Joseph Glanville waarin deze het bestaan van geesten, demonen en heksen verdedigde, Saducismus Triumphatus, or: Full and Plain Evidence concerning Witches and Apparitions (1681), na zoon dood geredigeerd en uitgegeven door platonist Henry More. Daarnaast zien we [op de prent] nog de meest invloedrijke van alle Engelse demonologieën, de Daemonologie van koning Jacobus uit 1597.
 
uit: De duivel. Een biografie, 2015 (blz. 231)
Hogarth 1762
detail uit Credulity, Superstition, and Fanatism
Op de prent is een jezuïet te zien, verkleed als methodist, die preekt over de tekst 2 Korinthiërs 11:22 – ‘ik spreek als een dwaas’. Onder zijn klerikale gewaad draagt hij een harlekijnspak.
Hogarth 1762
details uit Credulity, Superstition, and Fanatism
Rechtsonder op de prent staat een soort religieuze thermometer met daarop de schaal van de emotionele staat van het brein (of de hartstochten). Vanuit een nulgraad in het midden gaat er een glijdende schaal omhoog via lust, extase naar waanzin. Het kan in het hart ook vriezen en dan gaat het van verdriet, pijn en wanhoop tenslotte naar zelfmoord.

De biografie van de duivel [ historiek.net ]