Delfts blauw

Michaela nodigde ons uit voor het Nederlands Tegelmuseum
met dank aan René voor de tip!

Vorige weekeinde vierde Michaela haar verjaardag en zondagmiddag bezochten we met elkaar het Nederlands Tegelmuseum in Otterlo. Het hart van de vaste collectie wordt gevormd door de privéverzameling van de architect G. Feenstra (1890-1985) uit Arnhem. Michaela’s ogen kleurden hemelsblauw van inspiratie. Die kan ze nu zeker gaan gebruiken voor haar eigen tegelfantasieën. Daarover later meer!

voor de Zaanse schouw
voor de Zaanse schouw (zgn. Smuiger) afkomstig uit een huis in Wormer in het Nederlands Tegelmuseum. Deze is bekleed met blauwe tegels die met bijbelse voorstellingen zijn beschilderd.
voor de Zaanse schouw
een voorbeeld van een tegel met een Bijbelse voorstelling: de verdrijving van Adam en Eva uit het Paradijs 1750-1850
» drama op de schoorsteenmantel
Van circa 1640 tot 1800
is het Chinese porselein
op ongeëvenaarde wijze
in Delft geïmiteerd
Delfts blauw
Vanaf 1620 worden behalve de veelkleurige, de bekende blauwe tegels gemaakt, d.w.z. de voorstelling wordt alleen in blauw op de ondoorzichtige ondergrond van het tinglazuur geschilderd. Waarom blauw? Omstreeks 1602 kwam door de handel met China het eerste blauwe Chinese porselein naar Holland. Dit werd kraakporselein genoemd. Deze naam is vermoedelijk ontstaan doordat het eerste porselein dat op de markt kwam, afkomstig was van Portugese schepen die door de Hollanders waren buitgemaakt. Die Portugese schepen waren van het type “carracas” (kraken), vandaar “kraakporselein”. Miljoenen stuks porseleinen kommen, kannen en schotels werden in de loop der jaren per Oost-Indiëvaarder naar Amsterdam verscheept. Van hieruit werd de kostbare lading door Europa verhandeld. Dit Chinese porselein was een begeerd en duur artikel. De pottenbakkers in Delft en andere steden probeerden het Chinese porselein na te maken en brachten de decors over op het aardewerk.
koe van Douwe Klazes
Tegeltableau vervaardigd bij de gleibakkerij van Tichelaar in Makkum, geschilderd door Douwe Klazes ca. 1795-1815 (detail)
Van ca 1640 tot 1800 is het Chinese porselein op ongeëvenaarde wijze in Delft geïmiteerd. De pottenbakkers noemden zich “porseleinbakkers”. Dit was ten onrechte: wat zij vervaardigden was aardewerk. Het vervaardigen van porselein was in Europa toen nog niet bekend; het werd pas in 1709 voor het eerst gemaakt in Duitsland. In navolging van het geïmporteerde blauwe Chinese porselein, zijn ook de blauwe tegels ontstaan. Het “Delfts blauw” is wereldberoemd geworden, zo beroemd, dat het een verzamelnaam is geworden voor aardewerk en tegels beschilderd in blauwe kleur, ook al is dit niet in Delft gemaakt. “Delfts blauw” is in de hele wereld bekend en is nog steeds een begrip.
 
Bron: nederlandstegelmuseum.nl
kat
Tegeltableau vervaardigd ca. 1800-1850
(klik op afbeelding voor vergroting)

Het Nederlands Tegelmuseum dankt zijn ontstaan aan de architect G. Feenstra (1890-1985), die rond 1950 merkte dat grote aantallen antieke tegels naar het buitenland verhandeld werden. Hij probeerde daarom een historisch representatieve verzameling op te bouwen om deze in Nederland te behouden. Vanaf 1961 stelde hij zijn collectie voor het publiek open in enkele zalen bij zijn zelf ontworpen bungalow in Otterlo. Gebouwen en collectie schonk hij enkele jaren later aan de stichting die het museum beheert. In de loop van ruim veertig jaar is het museum voortdurend uitgebreid en toont nu het grootste en meest volledige overzicht van de Nederlandse tegel vanaf zestiende eeuw tot nu. De collectie telt ruim 10.000 inventarisnummers. ( Bron: collectiegelderland.nl )

nederlandstegelmuseum.nl | Nederlandse niet-industriële tegels (1600 – 2005)