Mijn vader had een tante die net als ik moeilijk kon weggooien. Toen zij in 2000 stierf, kwamen er uit haar nalatenschap verschillende rouwkaarten tevoorschijn. De oudste dateren uit 1915 en 1921. Mijn oudtante die toen nog klein was, heeft deze later uit de nalatenschap van haar ouders bewaard. Gerritje en haar man Sander van den Heuvel stierven in 1915 en 1921. Het waren de grootouders van mijn oudtante, de overgrootouders van mijn vader (die hij nooit gekend heeft) en mijn betovergrootouders. Beiden bereikten ze de leeftijd der zeer sterken. Gerritje werd 80 jaar. Haar echtgenoot die haar ruim zes jaar overleefde werd bijna 85 jaar.
Het lange leven van mijn betovergrootvader Sander van den Heuvel viel ongeveer samen met dat van Abraham Kuyper (1837-1920). Sander van den Heuvel heeft de gereformeerde afscheiding onder Kuyper van de Hervormde Kerk in 1892 dus bewust meegemaakt. Zijn zoon Hendrik van den Heuvel (1869-1956), die in Veenendaal de bijnaam “de Levi” had, was het jaar daarvoor in de Hervormde Kerk getrouwd met Evertje van de Weerd. Uit dit huwelijk werd mijn opa geboren.
De tijd waarin mijn betovergrootouders geboren werden, de jaren dertig van de negentiende eeuw, was een tijd van grote veranderingen. Tussen 1830 en 1850 zou de wereld meer veranderen dan in de twee eeuwen daarvoor. Door de opkomst van de zware industrie en de spoorwegen begon alles in snel tempo te veranderen. In Nederland regeerde koning Willem I als een autocraat en er was nog veel armoede onder de bevolking. Mijn betovergrootouders groeiden op in Veenendaal, toen nog een boerengat aan de Grift in de Gelderse Vallei. In 1855 was er een grote overstroming waarbij koning Willem III Veenendaal bezocht. Een deel van de bevolking, waaronder mogelijk mijn betovergrootouders, werd geëvacueerd en in de Geertekerk in Utrecht opgevangen.
achterachterkleinkind van een wolkammersknechten een spinster
Op een parenteel op internet ontdekte ik dat Sander van den Heuvel de derde zoon was van Jacob van den Heuvel en Santje de Kleuver. Die waren in 1824 met elkaar getrouwd. Jakob was een wolkammersknecht, gedoopt op 22 juni 1794. Hij overleed in 1842 op 47-jarige leeftijd. Santje was spinster, gedoopt op 19 januari 1802 en overleed in 1848 op 46-jarige leeftijd. In de eerste helft van de negentiende eeuw waren de arbeidsomstandigheden en de medische zorg zo slecht, dat veel mensen de vijftig niet eens haalden. Verder dan mijn betbetovergrootvader Jakob (1794-1842) kom ik voorlopig nog niet. Vóór 1811 bestond er nog geen burgerlijke stand. Voor stamboomonderzoek ben je dan afhankelijk van de registers van de kerk.
In 1861 werd de Veenendaalse Stoomspinnerij en Weverij (VSW) opgericht. De industrie groeide snel, vooral nadat Veenendaal in 1884 op het landelijke spoorwegennet was aangesloten. In 1886 werkten er al 765 mensen op de VSW. Philips moest toen nog worden opgericht! Het boerendorp ontwikkelde zich zo tot een kleine industrieplaats. Nog steeds staat de Oranjestraat in Veenendaal bekend als De Engelse Stad. Daar vestigde zich vanaf 1861 personeel uit Engeland voor het onderhoud van de stoommachines.
Mijn overgrootvader Hendrik van de Heuvel (een zoon van Sander en Gerritje) werkte zijn hele leven op de Scheepjeswol fabriek van de familie Van Schuppen. Mijn grootvader Anthonie van den Heuvel had er genoeg van om onder een baas te werken en begon in 1922 met een compagnon voor zichzelf een textielzaak aan de Julianastraat. Zijn grootouders hebben dat niet meer mogen meemaken. Mijn vader heeft van 1950 tot 1990 in dit familiebedrijf gewerkt dat in 1999 werd opgeheven.
