Toscaanse Lente

gelezen in : Renaissance in mei van Hélène Nolthenius
Florentijns leven rond Francesco Landini (1956)

Na het lezen van Duecento van Hélène Nolthenius, kocht ik bij antiquariaat Dove è Dante? een ander boek van haar over Italiaanse geschiedenis. Renaissance in mei – Florentijns leven rond Francesco Landini behandelt niet de dertiende (duecento) maar de daarop volgende eeuw (trecento). De nieuwe geest die ontluikt in de eeuw van Petrarca en Boccaccio komt vooral in de stad Florence overal tot uitdrukking. Kunsthistorici noemen deze tijd de proto-Renaissance en Nolthenius gebruikt de uitdrukking Toscaanse Lente. In de geest van Huizinga´s Herfsttij der Middeleeuwen schrijft ze in het inleidende hoofdstuk Over de zon en de regen van een Florentijnse mei :

Dat niet enkel de stad maar ook de historie haar seizoenen kent, kan geen reiziger door het verleden ontgaan.

Renaissance in mei verscheen vijf jaar na Duecento en is in dezelfde rijke beeldende stijl geschreven. Ditmaal introduceert Hélène Nolthenius een gids die ons rondleidt door het Florence van de veertiende eeuw. In het eerste hoofdstuk Waarin een eeuw ontwaakt (1317-1333) lezen we hoe Iachopo, de vader van de blinde organist en componist Francesco Landini, uit Casentino wegtrekt en in Florence aankomt. Rond 1317 was dat een wereldstad. In negen hoofdstukken zien we Florence in het Trecento opbloeien naar de zomer van het Quattrocento. Waar Huizinga de Herfst van de Middeleeuwen ziet, ziet Nolthenius juist de Lente van de Nieuwe Tijd, die we later de Renaissance zijn gaan noemen.

Wij willen Firenze beschrijven in de meidagen van haar geschiedenis. De veertiende eeuw slaat ons tegen met alle heftigheid van een Toscaanse lente, vandaag in stromen en slagregens, morgen in een overrompeling van licht en kleuren die de ogen pijn doen, maar altijd levendig, luidruchtig, animaal. Golven van bestaansdrift overspoelen het dal, de mens weet er niet goed raad mee, maar ten slotte bezwijkt hij ervoor. Eeuwenlang stond onthechting boven aan zijn levensprogramma, eeuwenlang was het opwaartse, bovenzinnelijke, de enige richting waarin hij koerste. Nu ploft hij neer op de aarde en ervaart voor het eerst wat de zwaartekracht wil zeggen.

uit: Over de zon en de regen van een Florentijnse mei in Renaissance in mei

Renaissance in mei [ dbnl.org ] | Dove è Dante? [ dantesk.nl ]

In de voetsporen van Heidegger

Volgens Hannah Arendt trok er door het denken van haar leermeester Martin Heidegger een storm. “Hij komt uit het oeroude en wat hij achterlaat, is iets volmaakts, dat zoals al het volmaakte terugvalt aan het oeroude.” Wij gingen bij de beroemde blokhut in Todtnauberg kijken of Arendt gelijk had.

Voetnoten bij de 19e eeuw

In het Rijk van de Geest is alles tegenwoordige tijd en daar alleen ben je onsterfelijk. Zolang je maar niet vergeten wordt, leef je voort. Maar als je bent weggezonken in het collectieve geheugen, kun je met een lemma op wikipedia.org weer boven water komen.

Amerikaanse Burgeroorlog

Deze serie begon op 9 april 2010, precies 145 jaar na het einde van de Civil War, misschien wel het grootste trauma uit de Amerikaanse geschiedenis. Het laatste artikel verscheen op 3 juli 2013. Dat was precies 150 jaar na de Slag bij Gettysburg, het keerpunt in de oorlog.

Napoleon en zijn schilders

Weinig historische figuren zijn zo vaak geschilderd als Napoleon Bonaparte. Niet alleen tijdens zijn bewind maar ook daarna bleven schilders historische gebeurtenissen vastleggen met Napoleon in het centrum van de aandacht. Geschiedvervalsing. Omdat het moest.

Landschapsschilders uit de Goethezeit

Met de Goethezeit wordt in Duitsland de periode 1770-1830 aangeduid. Niet alleen de filosofie, literatuur, beeldhouwkunst, architectuur en muziek kwamen in het Duitse taalgebied tot bloei maar ook de romantische landschapsschilderkunst.

Schilders in Italië

Tot in de 19e eeuw was de reis naar Italië voor veel kunstenaars een verplicht nummer. Tijdens de Grand Tour werden Venetië, Florence en Rome bezocht waar de meesters bestudeerd werden. Maar het Italiaanse landschap bleek voor veel kunstenaars aantrekkelijker.

De schilder en zijn broodheer

Nu de overheid zich als mecenas heeft teruggetrokken worden veel kunstenaars weer afhankelijk van rijke opdrachtgevers en verzamelaars. Net als vroeger dus, toen veel kunstenaars vaak tegen wil en dank de lakeien van de heersende klasse waren.

De waakzaamheid van het hart

De Philokalia is een verzameling geestelijke geschriften die tussen de vierde en veertiende eeuw (in het Grieks) geschreven zijn en in de achttiende eeuw door de heilige Nikodimos van de berg Athos gebundeld zijn. Zijn tijdgenoot Paisius Velichkovsky maakte een vertaling in het Kerkslavisch.

Ovidius’ Metamorphosen

In de Middeleeuwen was er eigenlijk maar één boek. Na de revolutie van de boekdrukkunst kreeg de Bijbel concurrentie van eigentijdse maar vooral ook van klassieke geschriften. De compilatie van mythen die Ovidius aan het begin van onze jaartelling in klassiek Latijn had samengesteld, werd een inspiratiebron voor ontelbare schilders.

Dantes Divina Commedia

Dante stelt zich het Inferno voor als een trechter die breed begint onder het aardoppervlak en dan toeloopt naar het ijskoude middelpunt van de aarde. Daar zetelt Lucifer. Er zijn negen kringen. Dante en Vergilius ontmoetten er steeds grotere zonden en grotere zondaars.

Wolkenkrabbers

Chicago en New York werden eind 19e eeuw proeftuinen waar de skyscraper dankzij een stalen constructie steeds hoger kon worden. Er lagen ook twee Amerikaanse gedachten aan ten grondslag: "Form follows function" en "The sky is the limit."

Op zoek naar de atoomstijl

In de zomer van 2009 was in het Atomium in Brussel de tentoonstelling A la recherche du “Style Atome” te zien. Het is een swingende stijl uit de jaren vijftig die nog steeds beoefend wordt. Noem het geen retro. De atoomstijl is iets speciaals.

Een avontuur van luitenant Blueberry

In 1963 begon de Franse striptekenaar Jean Giraud (1938-2012) samen met scenarist Jean-Michel Charlier (1924-1989) aan zijn levenswerk: Blueberry. Ze lieten zich daarbij inspireren door de spaghettiwestern. Het 50-jarige jubileum van zijn antiheld maakte Giraud net niet meer mee. Hij overleed in 2012.

My favourite things

Belgian woodcuts & Russian Luboks. Underground comics & Midcentury Modern. Genesis, Pink Floyd & Film Noir ... These are a few of my favorite things ...

Woest & Vredig

vrije geluiden in de wwwoestijn

Laatste 200 stukjes