de Krimoorlog [ 1 ]

de eerste industriële oorlog uit de geschiedenis

Nu alle ogen in de wereld weer op de Krim gericht zijn, heb ik eens wat gelezen over die oorlog uit de negentiende eeuw waar we in Nederland zo weinig over weten. De enige naam die we aan deze oorlog kunnen verbinden, is meestal die van Florence Nightingale. De motieven die tot deze oorlog leidden, de strijdende partijen en het verloop van de oorlog zijn tamelijk onbekend.

Toch is deze oorlog om een aantal redenen te belangrijk om onder het stof te laten liggen. Al is het maar om iets te begrijpen van de huidige situatie op de Krim.

Daarbij echoot de Krimoorlog nog altijd na in de relatie tussen Rusland en West-Europa.

De Krimoorlog wordt beschouwd als de eerste industriële oorlog.
Wat maakte deze oorlog anders dan alle voorgaande oorlogen?

De Krimoorlog wordt beschouwd als de eerste industriële oorlog. Nog vóór de Amerikaanse Burgeroorlog, de Frans-Duitse oorlog, de Boerenoorlog en zestig jaar vóór de Eerste Oorlog. Wat maakte deze oorlog anders dan alle voorgaande oorlogen?

De technologie van het industriële Europa bracht voor die tijd geavanceerde vuurwapens met een grote vernietigingskracht. Zo introduceerden de Russen aan het begin van de oorlog een kanon dat ongericht een regen van granaten op de vijand kon afschieten. Hiermee schoten in november 1853 Russische oorlogsschepen in de haven van Sinope aan de noordkust van Anatolië de hele Turkse vloot aan flarden. Het Ottomaanse Rijk had de technologische vooruitgang niet bij kunnen benen en was de zieke man van Europa geworden. Engeland en Frankrijk moesten wel te hulp schieten om de Russische expansie tegen te houden en de Russische vloot uit de Middellandse Zee te houden.

De technologie zorgde niet alleen voor betere wapens, ook de logistiek van de oorlog veranderde. Door de spoorwegen en de telegraaf werden verbindingslijnen plotseling veel sneller. Dat gaf een enorme voorsprong op paard-en-wagen en de postduif.

Ook ging de oorlogsverslaggeving in de kranten een rol van betekenis spelen. Met name in Engeland werd het thuisfront via de oorlogsverslaggeving in de Times dagelijks op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen. Voor het eerst zouden de massamedia invloed uitoefenen op het verloop van de oorlog. De Britse fotograaf Roger Fenton werd de eerste oorlogsfotograaf uit de geschiedenis.

Overigens was de Krimoorlog niet de eerste oorlog waarin gefotografeerd werd. Acht jaar eerder werden er al foto’s genomen tijdens de Mexicaans-Amerikaanse oorlog (1846-1848).

kaartje krimoorlog
het strijdtoneel van de Krimoorlog beperkte zich niet alleen tot de Krim

Wanneer je Europese machtsverhoudingen in de eerste helft van de negentiende eeuw bestudeert, dan kun je bijna niet anders dan tot de conclusie komen dat het halverwege de eeuw wel tot een groot conflict moest komen tussen Rusland en Engeland. Na de Napoleontische oorlogen die in 1815 met het Congres van Wenen werden afgesloten, ontstond een nieuwe “wereldorde” in Europa. De geallieerden Engeland, Oostenrijk en Rusland tekenden een nieuwe kaart van Europa. Wat er in 1815 in Wenen gebeurde, zou in 1945 in Jalta (op de Krim!) en in Potsdam opnieuw gebeuren: de overwinnaars zouden uitmaken hoe Europa eruit zou komen te zien. De strijd tegen Napoleon en Hitler had de bondgenoten in elkaars armen gedreven. Maar hun belangen waren zo verschillend dat het bondgenootschap snel bekoelde.

Nadat Hitler verslagen was, zouden de Sovjet-Unie en het Westen uit elkaar drijven. Dat gebeurde ook met Rusland en Engeland toen Napoleon van het toneel verdween. De Koude Oorlog heette in de negentiende eeuw The Great Game en duurde bijna honderd jaar van 1813 tot 1907. Rusland en Engeland bleven hun invloedssfeer in Azië uitbreiden. Zo ontstonden er conflicten in Perzië en Afghanistan waarbij de beide grootmachten indirect tegen elkaar stonden.

Tijdens de Krimoorlog kwam het tot een directe confrontatie tussen het Brits Imperium en het Russische Rijk. Dat ook Frankrijk aan het conflict deelnam, had te maken met de Franse koloniale belangen en met de ambities van Napoleon III. Ook Savoye en het Koninkrijk Sardinië die bezig waren om van Italië een natiestaat te maken, sloten zich aan bij Frankrijk. Het Ottomaanse Rijk kon dus rekenen op vier bondgenoten in de strijd tegen Rusland.

pigorov1
detail van de verdediging van Sebastopol 1854—1855 door Franz Alekseevich Roubaud (1901-1904)
The panorama Defence of Sevastopol 1854—1855 is a well-known work of battlefield painting and a historical-artistic monument to heroism of those who defended the city during the Eastern (Crimean) War between the Russian Empire and the allied coalition of Great Britain, France, Turkey and Sardinia aimed at redistribution of the spheres of influence in Europe, the Caucasus, the Middle East, Front Asia and Asia Minor. Today it is the only panorama in Ukraine and one of the best in the world.
 
Bron: sergoyalta.at.ua
de belegering van sebastopol 1855
belegering van Sebastopol in 1854-1855 de Engelse (rood) en Franse (blauw) loopgraven lagen als een gordel om de stad heen

Krimoorlog [ nl.wikipedia.org ]