Vrijdagavond keek ik voor de zoveelste keer naar The Godfather (1972) op het Belgische Canvas. Deze klassieker van Francis Ford Coppola staat met zijn beide opvolgers (uit 1974 en 1990) in de film top 250 van imdb.com en moviemeter.nl op een tweede en derde plaats. Het is een monument uit de filmgeschiedenis waar niemand om heen kan.
Ik hou op zich niet van gewelddadige films, maar wanneer het psychologische element centraal staat, laat ik mij nog wel eens verleiden door een misdaadfilm. “Waarom kies je voor misdaad en hoe vrij ben je daar in?” Deze vraag kan ik nog persoonlijker stellen: “waarom kijk ik naar misdaad en hoe vrij ben ik daar in?”
Als de personages mij de mogelijkheid geven om mij met hen te identificeren, kan ik de keuze op mijzelf betrekken. In Good Fellas (1990) van Martin Scorsese wordt deze keuze zeker zo diep uitgewerkt als in The Godfather, maar in de laatste film komt een religieus aspect naar voren: de godfather is hier een priesterfiguur van de onderwereld.
Zijn status wordt in de eerste briljante scene van de film duidelijk. We horen het dramatische verhaal van Bonasera, een brave middenstander van Italiaanse afkomst. Hij vertelt in frontale close up dat zijn dochter door twee Amerikaanse jongens ernstig mishandeld is en nu “nooit meer een mooi meisje” zal zijn. De daders werden wel berecht maar kwamen dezelfde dag nog vrij. Nu vraagt de wanhopige vader van het meisje aan Don Corleone of hij de daders wil laten vermoorden. Hij weet dat deze een machtig netwerk heeft en moordenaars om zich heen heeft die dit klusje zo kunnen opknappen.
Don Corleone speelt dat hij erg teleurgesteld is. Hij mist namelijk het respect van Bonasera. Daarmee bedoelt hij eigenlijk dat de brave man zich nooit met hem heeft willen verbinden, omdat hij zich te goed voelde voor Don Corleone. Maar nu hij wraak wil nemen, is Don Corleone plotseling wél goed voor hem. Vanuit de positie van de peetvader is het logisch dat hij “respect” mist: Bonasera heeft hem altijd links laten liggen, maar nu hij naar genoegdoening verlangt, wil hij ineens “vriendschap”. Deze “vriendschap” kan hij alleen krijgen wanneer hij onvoorwaardelijk loyaal wordt aan de peetvader en zijn hand kust.
I believe in America. America has made my fortune. And I raised my daughter in the American fashion. I gave her freedom but I taught her never to dishonor her family. She found a “boy friend,” not an Italian. She went to the movies with him. She stayed out late. I didn’t protest. Two months ago he took her for a drive, with another boy friend. They made her drink whiskey and then they tried to take advantage of her. She resisted. She kept her honor. So they beat her. Like an animal. When I went to the hospital her nose was broken. Her jaw was shattered, held together by wire. She couldn’t even weep because of the pain. But I wept. Why did I weep? She was the light of my life. A beautiful girl. Now she will never be beautiful again.
Bron: imdb.com
Zo zien we in de eerste minuten van de film gelijk al hoe het mechanisme van het kwaad werkt. Zodra we zélf geneigd zijn tot kwaad door bijvoorbeeld wraak te willen nemen, verbinden we ons met het kwaad en raken we in haar web verstrikt. De maffia is hier een krachtige metafoor van. En de peetvader is de spin in dat web. Hij spreekt over “vriendschap” en “respect” maar deze “vriendschap” en dit “respect” dankt hij aan afpersing, intimidatie, marteling en moord. Bonasera is een van de vele Italiaanse Amerikanen die zich in het web van de maffia verstrikken. Nadat je je vrijwillig met het kwaad verbonden hebt, wordt de wereld op zijn kop gezet en gaat de angst regeren.
