De verovering van de wereld begon in de vijftiende eeuw en de ontdekking van de Nieuwe Wereld aan het einde daarvan, was het resultaat van een verschuiving van een mythisch naar een wetenschappelijk wereldbeeld. De Middeleeuwse mens had nog een mythisch wereldbeeld. De wereld werd voorgesteld als een platte schijf, de zogenaamde Imago Mundi. Deze moest men niet topografisch maar religieus lezen. Zoals de meeste mythische wereldbeelden had de Imago Mundi een Axis Mundi, het punt waar hemel en aarde bij elkaar komen. Traditioneel was dit de Calvariberg of Golgotha waar Christus gekruisigd is. De stad Jeruzalem was daarmee de navel van de wereld en de drie werelddelen die toen bekend waren (Europa, Africa en Asia) kwamen daar samen. De meest voorkomende Imago Mundi in de Middeleeuwen wordt naar zijn vorm O- T kaart genoemd. De werelddelen liggen binnen een cirkel in een T-vorm gegroepeerd met Europa en Afrika langs de y-as en Azië boven langs de x-as. Op het kruispunt waar je een denkbeeldige z-as kon trekken, lag de stad Jeruzalem die hemel en aarde met elkaar verbond. Bepaald geen wetenschappelijke benadering dus, maar daar had men ook geen behoefte aan.

In 1406 werd in Florence door Jacopo d’Angelo een oud geschrift van een zekere Claudios Ptolemaios gevonden, de Geographia Universalis. Het werk dateerde uit de eerste helft van de tweede eeuw na Christus en was toen al bijna dertienhonderd jaar oud! Aan de hand van dit geschrift konden kaarten getekend worden die een compleet ander beeld van de wereld gaven dan de mythische Civis Mundi. De kaarten die op basis van de Geographia Universalis getekend werden, bleken topografisch al behoorlijk te kloppen, vooral waar het ging om Europa, Noord-Afrika en Zuid-Azië.

Claudius Ptolemeus leefde tussen 87 en 150 na Chr. in Alexandrië. Hij was een Grieks astronoom, geograaf, wiskundige en muziektheoreticus. Zijn opvattingen over astronomie, bekend als het “Stelsel van Ptolemeus“, hebben tot ver na de middeleeuwen deze wetenschap beheerst, en werden pas door Copernicus weerlegd. Hij is wellicht nog meer bekend geworden door zijn “Cosmographia” of “Geographia“, een gids voor het maken van kaarten met een lijst van de geografische lengte en breedte van ca. 350 plaatsen. Aan de hand van dit werk kon men een serie kaarten tekenen van de gehele aan de auteur bekende wereld. In de Renaissance was veel belangstelling voor deze “Geographia“; vóór 1600 werden er 31 Latijnse of Italiaanse edities van gedrukt. Deze uitgaven vormden de eerste atlassen.
( Bron: web.inter.nl.net )

Toen in 1453 Konstantinopel door de Turken werd ingenomen kwam de Westerse drang om de wereld te verkennen in een stroomversnelling. Men had daar vooral economische motieven voor. Doordat de eeuwenoude landroute naar de Levant via Konstantinopel nu was afgesneden, ging men zoeken naar een zeeroute en men richtte de blik nu naar het Westen. En zo kwamen de Portugezen in beeld. Zij gingen als eersten over zee (lees: om Afrika heen) een route zoeken naar het Oosten. De Portugese kroon zag uiteraard handel en verzamelde alle kaarten die er op dat moment in omloop waren. Aan het hof van Johannes II van Portugal werkte rond 1480 een zekere Martin Behaim uit Bohemen. Het was de tijd waarin Bartolomeus Diaz en Vasco da Gama hun ontdekkingsreizen langs de Afrikaanse westkust ondernamen en tenslotte de zeeweg naar Indiëvonden. Martin Behaim kreeg van de koning de opdracht de navigatie verder te ontwikkelen. Toen hij in 1492 zijn geboortestad Nürnberg bezocht, maakte hij daar iets wat nog niemand voor hem gedaan had: de eerste globe. Hij noemt deze ‘de aardappel’ en deze zal een rol spelen in de ontdekking van de Nieuwe Wereld nog datzelfde jaar. Op de aardappel is er tussen Europa en Cathay (China) slechts één oceaan en is er nog geen vermoeden van een nieuw continent dat de wereld zal gaan veranderen.

het veranderende wereldbeeld [ sprekendverleden.nl ]