Afgelopen vakantie hebben we het weer met eigen ogen kunnen zien: de familie is alles in Italië. Het is daarom ook geen wonder dat in veel Italiaanse films de familiebanden centraal staan. De afgelopen jaren zag ik bijvoorbeeld Il Piú Bel Giorno della Mia Vita (2002) en La Meglio Gioventú (2003). Dat ik de familiekroniek Le cose che restano (2010) ook zou gaan zien, stond min of meer al vast. Na onze vakantie in Italiëbestelde ik de film op DVD.
Het scenario werd geschreven door het ervaren duo Sandro Petraglia en Stefano Rulli. Ze schreven ook La Meglio Gioventú. Beide familiekronieken worden nogal eens met elkaar vergeleken. Je kunt in beiden de hand van Petraglia en Rulli herkennen, maar er zijn toch meer verschillen dan overeenkomsten. La Meglio Gioventú volgt twee broers tussen 1965 en 2000 en op de achtergrond zien we 35 jaar Italiaanse geschiedenis passeren. Net als de serie Heimat wordt in La Meglio Gioventú niet alleen een familie geportretteerd maar ook een nationale geschiedenis. Le cose che restano bestrijkt slechts een periode van een paar jaar in het eerste decennium van de 21e eeuw. Het speelt zich dus in onze tijd af en het tijdsbeeld valt daardoor nog niet op. Toch zijn er in het scenario eigentijdse thema’s verwerkt, die verbonden zijn met het begin van de eenentwintigste eeuw: immigratie, terrorisme, populisme en het digitale leven.
Petraglia en Rulli schrijven drama op hoog niveau. Het gaat over kleine en grote gebeurtenissen en zeer herkenbare emoties. Het verhaal moet dus door de acteurs gedragen worden. Er wordt over de gehele linie ontzettend goed gespeeld. Le cose che restano knijpt je keel dicht schrijft de Belgische krant De Morgen die vorig jaar haar abonnees de film cadeau deed. De familie Giordani uit Rome bestaat uit vader, moeder, drie zonen en een dochter. We volgen vooral Nino (Lorenzo Balducci), Nora (Paola Cortellesi) en Andrea (Claudio Santamaria).
Rossario tegen Nino
De boeiendste personage vind ik Nino. Hij is serieus en heeft de lat voor zichzelf en voor anderen hoog gelegd. Zijn vader kan hij het niet vergeven dat deze zijn moeder bedriegt met een ander. Nino studeert architectuur en is veelbelovend. Toch wil hij niet zoals iedereen met een computer werken en wil hij per se stage lopen in de bouw als bouwvakker. Een jongen die onderaan wil beginnen en met zijn handen wil werken, een voorbeeldige instelling dus. In een prachtige scene uit de film wordt Nino de les gelezen door zijn kamergenoot Rossario, gespeeld door Corrado Fortuna. Wat mij betreft de interessantste bijrol. Terwijl Nino ‘s avond s nog druk zit te werken achter zijn tekentafel ligt Rossario languit op bed van een sigaretje te genieten. Hij is meer levensfilosoof dan student.
Nino: zoals?
Rossario: Geen reet uitvoeren! (…) nadenken, uitwerken. Ook die affaire met haar.
Nino: wil je het geen affaire noemen?
Rossario: Noem het wat je wilt. Maar je hebt haar gedacht, je hebt haar uitgewerkt, maar niet verontrust.
Je hebt haar geweten en gekend. En weten is liefhebben, kennen is liefhebben. Want wij weten niets van het leven van de ander. We leven opgesloten tussen onze eigen muren. Als iemand volkomen toevallig uit zijn eigen loopgraaf kruipt en naar buiten komt om gezien te worden… de ziel die we dan peilen is de wereld. We kunnen niet anders dan de wereld liefhebben. Die is er voor gemaakt.
Nino: Wat is dat voor gelul?
Rossario: (blijft stoïcijns)
Nino: Waarom is het dan afgelopen tussen haar en mij?
Rossario: Omdat je haar niet wilt delen. Je bent een moralist en je kunt het niet hebben dat ze haar man bedriegt. Omdat je een grote lul bent. Wees eerlijk.
Religie speelt in de film nauwelijks een rol maar wordt op een subtiele manier onder de aandacht gebracht. Wanneer Nino en zijn docent Nicolai in de nacht op zoek zijn naar hun vrouw en minnares, rijden ze naar de kerk waar Nicolai met zijn vrouw getrouwd is. Ook daar vinden ze haar niet. Nicolai klimt de trap op waar een zwak lichtschijnsel over valt en gaat halverwege zitten. Nino volgt hem en gaat een paar meter vandaan naast hem zitten. Hij probeert Nicolai uit te leggen waarom hij met zijn vrouw een affaire had, maar krijgt een keihard oordeel. Het beeld van de zelfconfrontatie in de nacht in de spotlight op de trap voor een kerk is existentialistisch en christelijk tegelijk. Dergelijke symboliek tref je in Italiaanse films (gelukkig) nog altijd aan.
