Je hebt romans die niet alleen een verhaal vertellen maar ook een theorie verkondigen. In de wetenschap van de achttiende eeuw was het gebruikelijk om een wetenschappelijke theorie te presenteren in een dialoogvorm. Zo schreef de Britse empirist George Berkeley in 1714 drie dialogen tussen Hylas en Philonous waarin hij zijn beroemde radicale kerngedachte Esse est percipi (zijn is waargenomen worden) door zijn alter ego Philonous tegenover de materialist Hylas uiteen laat zetten.

Sybold Deen is in zijn debuutroman Tijdloos niet minder radicaal dan Berkeley als hij Sybold tegenover zijn rationele wederhelft Yvonne laat zeggen dat tijd een illusie is en dat alles al gebeurd is. In de dialogen tussen Sybold en Yvonne lijkt ons een wetenschappelijke onderbouwing voor de predestinatie te worden aangereikt. Zo worden de breinmachine van Patrick Haggard, het holografische principe van Gerard ‘t Hooft en de simulatietheorie van Nick Bostrom erbij gehaald.

Hoe meer Sybold en Yvonne in Tijdloos het spoor van de predestinatie gaan volgen (“alles is al gebeurd”) hoe groter hun worsteling wordt. Het is niet alleen de worsteling met het vraagstuk van de (on)vrije wil, maar ook met het harde gelijk van de wetenschap. Het universum van Sybold en Yvonne ligt op het snijpunt tussen de abstracties van de natuurwetenschap en de nabijheid van de geliefde. “Mooie ogen. Ik moet er niet aan denken dat het allemaal niet echt is” zegt Sybold tegen Yvonne.

Als control freak is Sybold een man van de wetenschap. Hij weet dat de (neuro)wetenschap van de mens een l’homme machine maakt. Of een breinmachine (Haggard). En dat Dick Swaab beweert dat we ons brein zijn. Zou laatstgenoemde, die de ziel “een misvatting” noemt, ook de liefde tot “neuronenactiviteit” reduceren?

Hoewel Tijdloos een flirt maakt met predestinatie en reductionisme, lijkt de roman zich er ook juist tegen te verzetten. Het is namelijk meer dan een wetenschappelijke roman. Het is ook de verwerking van een verloren liefde en leest daarom ook als een heel persoonlijk verhaal. Sybold Deen lijkt op zoek naar de volmaakte synthese tussen verstand en gevoel. Hij probeert beide polen naar elkaar toe te buigen: de breinmachine van Haggard en de ogen van Yvonne.

Deze synthese leidt tot een manier van begrijpen waar de Duitse filosoof Wilhelm Dilthey op wees. Hij zocht naar een methode om de menselijke ervaring te begrijpen en stelde daarbij vast dat de natuurwetenschappen daarvoor niet geschikt zijn. Het kennen van de oorzaak van een ervaring, is iets anders dan het begrijpen van een ervaring. Bovendien veranderen we zelf in het proces van begrijpen. “De natuur verklaren we, het geestelijke leven begrijpen we.” Sybold zou het daar waarschijnlijk mee eens zijn.

Tijdloos is geen evenwichtige roman geworden. Het begint als een scifi verhaal, maar dit breekt met het tweede hoofdstuk af en het wordt eigenlijk niet goed duidelijk waarom. Ook is er weinig dynamiek tussen de karakters. Sybold en Yvonne zijn eerder vehikels voor de persoonlijke queeste van de auteur. En het doorbreken van de derde wand is een techniek die op het toneel of in een film soms werkt, maar die je in een roman beter kunt laten liggen. Toch is Tijdloos een overtuigend debuut. Sybold Deen, onthoud die naam.

sybolddeen.nl | Lycka Till Förlag [ lyckatill.nl ]

Ik ben opgegroeid met de wetenschap dat ons land dertien miljoen inwoners telt. In februari 1971 werd een grote volkstelling gehouden door het CBS. Alle meerderjarige Nederlanders kregen een boekje met vijf à tien ponskaarten waarmee veertig vragen beantwoord moesten worden. Ik weet het nog goed dat mijn ouders die ponskaarten in huis hadden en leerde van hen woorden als “computer” en “miljoen” die de volkstelling begeleidden.

Vijfenveertig jaar later zijn “we” met zeventien miljoen en dat betekent dat de Nederlandse bevolking elke tien jaar met bijna een miljoen is toegenomen. De komende vijfenveertig jaar zal de bevolking veel minder hard groeien. In het jaar 2060 zullen er volgens de prognoses nog steeds geen 18 miljoen Nederlanders zijn. Wat de samenstelling van de Nederlandse bevolking betreft: er zijn 13.234.545 autochtone tegen 3.594.744 allochtone Nederlanders. Het demografische jargon (autochtoon en allochtoon) was in 1971 overigens nog niet ingeburgerd. Dat scheelde mij als zevenjarige weer een paar moeilijke woorden…

De Club van 10 miljoen is vandaag in rouw.

Over the past 15 years, numerous colonies of bees have been decimated throughout the world, but the causes of this disaster remain unknown. Depending on the world region, 50% to 90% of all local bees have disappeared, and this epidemic is still spreading from beehive to beehive – all over the planet. Everywhere, the same scenario is repeated: billions of bees leave their hives, never to return. No bodies are found in the immediate surroundings, and no visible predators can be located.
 
Scientists have found a name for the phenomenon that matches its scale, “colony collapse disorder,” and they have good reason to be worried: 80% of plant species require bees to be pollinated. Without bees, there is no pollinization, and fruits and vegetables could disappear from the face of the Earth. Apis mellifera (the honey bee), which appeared on Earth 60 million years before man and is as indispensable to the economy as it is to man’s survival.
 
Bron: morethanhoneyfilm.com/about

morethanhoneyfilm.com

Ik hou van orde en overzicht, dus hou ik van kaarten. Mijn belangstelling voor cartografie maar ook voor tijdbalken is er altijd al geweest. Als 7-jarige bracht ik mijn wereldje al in kaart. Daarom waren op school aardrijkskunde en geschiedenis mijn lievelingsvakken. Toen ik wat ouder werd, kwamen filosofie en psychologie daar nog bij. Na vele plattegronden en tijdbalken getekend te hebben, begon ik ook mijn eigen innerlijk in kaart te brengen. Eerst met gedichten. Daarna met overzichten, schema’s en lijstjes. Zo kwam ik ooit tot vijftien subpersoonlijkheden die ik allemaal een eigen naam gegeven had en gerangschikt, met “de directeur van mijn bewustzijn” bovenaan. Zo was er tenminste weer orde!

Toen een aantal jaren terug de Atlas van de Belevingsruimte verscheen, vroeg ik mij af waarom ik zelf nog nooit op dit idee gekomen was: mijn eigen innerlijk met een landkaart te representeren, compleet met continenten, oceanen, archipels, gebergten, meren, enz…

Toch is het idee van de Atlas van de Belevingsruimte helemaal niet nieuw. Dat ontdekte ik deze week op atlasobscura.com. In het artikel Matrimonial Maps Chart the Delights and Perils of Marriage toont Ella Morton kaarten uit de 18e en 19e eeuw die het huwelijk in kaart brengen.

In Duitsland zag ik deze zomer een kaart met de plagerige tekst “Liebe ist Elektrizität – in der Ehe kommt die Stromrechnung.” Het benadrukt de praktijk van het huwelijk: in voor- én tegenspoed. Dagelijks weer de keuze voor de geliefde maken als The One and Only. Dat kun je gerust een opgave noemen, maar aan de andere kant is het genade. Liefde blijkt méér dan energie, want energie is gebonden aan de Wet van behoud van energie. Maar de liefde vermeerdert zich en wordt alleen tegengehouden door zelfzucht. Dat zijn de klippen waarop het huwelijk stuk kan lopen en die door de ‘Map of Matrimony‘ in kaart zijn gebracht.

Of deze kaarten onze voorouders geholpen hebben te navigeren op de woelige baren des levens? De huwelijksbootjes liepen vroeger evenzeer averij op als tegenwoordig. Dat men er minder snel uitstapte, is een historisch feit. Niet alleen de vis werd vroeger duur betaald.

Matrimonial Maps [ atlasobscura.com ] | barronmaps.com