Categorie archief: documentaires

1929 – Das Jahr Babylon

woensdag gezien op ARD: 1929 – Das Jahr Babylon

Waar denk je het eerst aan bij het jaar 1929? Bijna iedereen zal de beurskrach van 1929 te binnen schieten. Deze gebeurtenis was immers een kantelmoment in de geschiedenis. Zonder de plotselinge ineenstorting van de aandelenkoersen op de beurs van Wall Street, zou er geen Great Depression zijn geweest en dus ook minder voedingsbodem voor het nationaalsocialisme in Duitsland. Vanuit dit ene kantelmoment kunnen we enig inzicht krijgen in de geschiedenis van de jaren dertig en de Tweede Wereldoorlog die daarop volgde. Maar 1929 is natuurlijk veel meer en er waren ook veel meer factoren die de loop van de geschiedenis na 1929 bepaalden dan alleen de beurskrach op Wall Street.

Das Jahr Babylon
Das Jahr Babylon

De documentaire 1929 – Das Jahr Babylon van Volker Heise is een originele geschiedenisles. We gaan 90 jaar terug in de tijd en stappen van maand tot maand door de straten van Berlijn, destijds het hippe middelpunt van de wereld, de wereld van Alfred Döblin. Verschillende inwoners van Berlijn, in 1929 na New York en Londen de grootste stad ter wereld, doen hun verhaal. Ze worden gespeeld door vier acteurs uit de serie Babylon Berlin: Fritzi Haberlandt, Leonie Benesch, Anton von Lucke en Peter Kurth. De laatste speelt in de serie de rol van Bruno Wolter, de corrupte hoofdcommissaris van de zedenpolitie. Grotesker had George Grosz deze Duitse speknek niet kunnen maken.

Peter Kurth en George Grosz
Peter Kurth speelt in Babylon Berlin de rol van Bruno Wolter, de corrupte hoofdcommissaris van de zedenpolitie. Daarnaast een groteske figuur van George Grosz.

Der Film basiert auf Tagebüchern und Erinnerungen, auf Augenzeugenberichten und Polizeiakten, auf Zeitungsausschnitten und Mitschriften von Diplomaten und Handwerkern, von Tänzerinnen und Journalistinnen, von Proleten, Hausfrauen, Politikerinnen und Kokainhändlern. Über 30 reale Menschen aus der Vergangenheit, deren Zitate verknüpft sind mit Archivmaterial zum Porträt einer Gesellschaft im Taumel.

In 1929 – Das Jahr Babylon trekt het jaar 1929 in de hoofdstad van de Weimar Republiek aan ons voorbij. Wat opvalt, is de polarisering van de samenleving. Omdat Duitsland sinds 1919 een democratie geworden is, is er persvrijheid. Het nieuwe jaar begint in de miljoenenstad met veertig kranten, die de meest uiteenlopende politieke geluiden laten horen en ideologieën verkondigen. Helemaal aan de linkerkant van het politieke spectrum staat Die rote Fahne, de communistische krant die in november 1918 direct na de val van het Duitse Keizerrijk werd opgericht door Karl Liebknecht en Rosa Luxemburg. Uiterst rechts staat de Völkischer Beobachter, het partijorgaan van de NSDAP. Op 1 januari 1929 verschijnt voor het eerst een Berlijnse editie van deze nationaalsocialistische krant.

Kort na de verkiezingen van 1928 had zich in de zomer van 1928 een brede coalitie gevormd, een GroKo zouden de Duitsers tegenwoordig zeggen. Deze moest de Duitse samenleving, die in ideologisch opzicht middelpuntvliedend was geworden, bij elkaar houden. Berlijn was het centrum van het gepolariseerde Duitsland, maar tegelijkertijd een arbeidersstad waar de KPD een enorme aanhang had. De vonk zou vanuit de Sovjet Unie zomaar over kunnen vliegen! Vanuit de angst dat in Duitsland de revolutie zou uitbreken en net als Rusland zou veranderen in een communistische dictatuur, kwam de situatie op scherp te staan. Op 1 mei 1929 escaleerde het.

In de vierde aflevering van Babylon Berlin zien we heel concreet waar Blutmai voor staat. Tijdens de demonstraties op de Dag van de Arbeid, kwamen de communisten en de politie tegenover elkaar te staan. Er werd met scherp geschoten. Op 1 mei 1929 werden in Wedding en Neuköln negen demonstranten doodgeschoten en op de twee dagen die volgenden werden nog eens 24 demonstranten gedood, waaronder een vrouw op een balkon. Dit laatste gegeven speelt in het scenario van Babylon Berlin een grote rol. In de weken die volgen verdedigt de Berlijns politie zichzelf. Daarmee is de polarisatie voltooid. Ernst Thälmann de leider van de Kommunistische Partei Deutschlands zegt nu: ‘SPD und NSDAP sind Zwillingen’. Socialisten en fascisten worden vanaf dit moment door de communisten op één hoop gegooid.

Door de Blutmai wordt de polarisatie voltooid. Ernst Thälmann de leider van de KPD zegt nu: ‘SPD und NSDAP sind Zwillingen’. Socialisten en fascisten worden vanaf dit moment door de communisten op één hoop gegooid.
Das Jahr Babylon op Youtube
1929 – Das Jahr Babylon erzählt die zwölf Monate als ein Jahr der Entscheidungen. Land und Stadt stehen auf der Kippe, die Zukunft ist offen, niemand weiß, wohin die Reise geht. Der Erste Weltkrieg ist seit gut zehn Jahren vorbei, die Niederlage unverstanden, die Republik ein permanenter Ausnahmezustand. Nur vier goldene Jahre hat die Geschichte ihr zugestanden. Der Glanz beruht auf Pump und droht bereits zu verblassen. Im Reichstag sitzen 15 Parteien, von ganz links bis extrem rechts, jede Regierung ist eine unmögliche Koalition.
 
Babylon Berlin spielt 1929. Berlin ist eine Metropole in Aufruhr, eine zerrissene Stadt im radikalen Wandel. Die Dokumentation zur Serie wirft ein Blick hinter die Kulissen der Fiktion. Erzählt wird das Jahr anhand von Tagebüchern, Protokollen und Briefen: das Kaleidoskop einer taumelnden Großstadt aus der Sicht ihrer Bewohner. Noch kommen die Menschen aus ganz Europa, um sich in der Stadt der Sünde, in der die alten Regeln nichts mehr gelten, neue aber noch nicht gefunden sind, zu vergnügen. Sie gehen in die Bars und Cabarets, sie verschwinden in dunklen Spelunken, in denen Verbrecherbanden regieren und Sex billig ist. Im Theater wird die Sprache der Moderne gesprochen, auf den Bildern explodieren die Farben. Doch die Arbeitslosigkeit ist hoch und die alten Mächte wollen zurück an die Macht.
 
Bron: daserste.de

babylon-berlin.com

Napoleon in Holland 1811

gezien bij MAX: Napoleon in Holland

Op 15 augustus is het precies 250 jaar geleden dat Napoleon Bonaparte op Corsica geboren werd. 2019 is dus een Napoleonjaar. Na 2015 waarin het 200 jaar geleden was dat Napoleon bij Waterloo voorgoed verslagen werd, blijft hij de aandacht naar zich toetrekken. Gisteren startte MAX de vierdelige serie Napoleon in Holland. Presentator Huub Stapel merkt op dat er een kwart miljoen boeken over Napoleon geschreven zijn en dat hij na Jezus en Mohammed de meest invloedrijke persoon uit de geschiedenis is. De serie van vier documentaires gaan over het bezoek dat Napoleon van 24 september tot 31 oktober 1811 aan ons land bracht. Nederland en België maakten toen deel uit van het Eerste Franse Keizerrijk.

Napoleon Thema TijdschriftIn 2011 verschenen er zes thematijdschriften die nu gebundeld zijn in een boek. De makers van de documentairereeks die deze maand bij MAX te zien is, hebben ongetwijfeld kennis genomen van deze thematijdschriften en de serie terecht Napoleon in Holland genoemd en niet Napoleon in Nederland, want het Koninkrijk der Nederlanden ontstond pas twee jaar later. Bovendien hebben de vormgevers van het tijdschrift gekozen voor een (lelijk!) gestileerde kaart van Nederland waarin de IJsselmeerpolders duidelijk zichtbaar zijn. Jammer dat vormgevers vaak met de geschiedenis een loopje nemen. Napoleon in Holland is heel wat zorgvuldiger gemaakt, met een mooie vormgeving.

De eerste aflevering neemt een goede aanloop op het historische bezoek van keizer Napoleon en keizerin Maria-Louise. In een kort intermezzo wordt de vraag gesteld: “Waar bevinden we ons in de geschiedenis als Napoleon ons land bezoekt?”. Er volgt een mooie infographic van een tijdbalk waarin we kunnen zien hoe ons land in 1795 als de Bataafse Republiek bij Frankrijk wordt ingelijfd. In 1806 maakt Napoleon een einde aan de Bataafse Republiek en sticht hij het Koninkrijk Holland. Zijn broer Lodewijk Napoleon komt daarbij op de troon. Na de Britse Walcherenexpeditie in 1809 heeft Napoleon het vertrouwen in zijn broer verloren en heft hij na de Bataafse Republiek ook het Koninkrijk Holland weer op. Ons land wordt als departement bij het Eerste Franse Keizerrijk ingelijfd.

Napoleon in Utrecht
Napoleon op 6 oktober in Utrecht

Deze introductie maakt duidelijk wat het belangrijkste doel was van Napoleons bezoek aan het departement Holland: de inspectie van de kustlijn. Britse invasies van de Hollandse kust zoals in 1799 en 1809 moesten voortaan tot het verleden behoren. Om de Engelse economie te ontwrichten, moest het Continentaal Stelsel consequent worden toegepast. Alleen dan zou Engeland haar belangrijkste afzetmarkt (Europa) verliezen en grote economische schade lijden. Napoleons bezoek was dus in de eerste plaats een inspectietocht.

Adam Zamoyski onthult de mythe achter de man Napoleon [ maxvandaag.nl ]

Hollywoodsprookje

gezien op Arte: Douglas Fairbanks, je suis une légende (2018)

Douglas FairbanksDe Frans-Duitse zender heeft zich op de tweede dag van het nieuwe jaar alweer bewezen als een van de zeldzame zenders met een warm hart voor film. Vaak is de film onderdeel van een thema-avond. Gisterenavond stond in het teken van de zwijgende film, voor mij een reden om de hele avond aan Arte te blijven plakken. Eerst keek ik voor de vierde keer naar The Artist (2011), daarna naar de documentaire Douglas Fairbanks, je suis une légende van Clara en Julia Kuperberg. Een prima combinatie want de hoofdpersoon uit The Artist is losjes gebaseerd op een van de eerste superstars van Hollywood: Douglas Fairbanks (1883-1939). De charmante lach en het schavuitensnorretje van George Valentin (gespeeld door Jean Dujardin) zijn zelfs een replica van het handelsmerk van Fairbanks. Hij oogste er zoveel succes mee, dat het schavuitensnorretje en de charmante lach in de jaren dertig nagevolgd werd door acteurs als Clark Gable, Errol Flynn en Robert Donat.

The mark of Zorro 1920Dit jaar is het honderd jaar geleden dat Fairbanks samen met regisseur D.W. Griffith en de sterren Mary Pickford en Charlie Chaplin de productiemaatschappij United Artists oprichtte. Hierdoor konden ze onafhankelijk van producenten hun eigen films gaan maken. United Artists staat ook aan het begin van het klassieke Hollywood dat kort na de Eerste Wereldoorlog de filmhoofdstad van de wereld werd. Fairbanks is niet alleen ‘de star avant les stars’ maar ook een van de vaders van het moderne Hollywood en zelfs de uitvinder van de storyboard. Toch is zijn naam honderd jaar later veel minder bekend dan die van Charles Chaplin of Laurel en Hardy.

The four Musketeers 1921In documentaire Douglas Fairbanks, je suis une légende (I, Douglas Fairbanks) vertelt Fairbanks zijn eigen levensverhaal. Het wordt geïllustreerd met schitterend beeldmateriaal, niet alleen uit zijn avonturenfilms, maar er zijn ook veel beelden uit zijn privéleven en van het klassieke Hollywood aan het begin van de jaren twintig. Zo komen er unieke opnamen voorbij van reusachtige filmsets, die buiten de opnamen vaak als pretpark dienden, en van de filmproductie. De opnamen laten zien hoe de filmproductie er concreet uitziet: de kilometers films worden op grote spoelen gewikkeld en vaak in een kleurbad gedompeld: indigo voor scènes buiten en in de nacht, oker voor scènes binnen, groen voor scènes in het bos, sepia voor scènes in de bergen en de woestijn en magenta voor romantische scènes.

Robin HoodDe film die Douglas Fairbanks in één klap beroemd maakte, was The Mark of Zorro uit 1920. Het was zijn eerste swashbuckler. Het publiek kon er geen genoeg van krijgen. Toen Fairbanks het jaar daarop een heel andere rol speelde in The Nut werd dat een flop. Hij begreep dat het publiek hem het liefste in een actiefilm wilde zien. Fairbanks was niet alleen acteur maar ook een atletische figuur en kon al zijn capriolen en stunts zelf uitvoeren. Dat maakte hem tot een rolmodel. De eerste ideale man van het witte doek was geboren. De magie werkte twee kanten op. Fairbanks trouwde in 1920 met ‘America’s Sweetheart’ Mary Pickford. Het droompaar ging wonen in een droomhuis dat door de media Pickfair genoemd werd. Daarmee werd een van de eerste Hollywoodsprookjes geschreven.

Fairbanks trouwde in 1920 met ‘America’s Sweetheart’ Mary Pickford. Het droompaar ging wonen in een droomhuis dat door de media Pickfair genoemd werd. Daarmee werd een van de eerste Hollywoodsprookjes geschreven.

The Thief of Bagdad 1924In de eerste helft van de jaren twintig maakte Douglas Fairbanks de ene na de andere avonturenfilm: The Three Musketeers (1921), Robin Hood (1922) en The Thief of Baghdad (1924) werden grote successen. Fairbanks was niet alleen de hoofdrolspeler in deze films, maar ook de scenarist en producent. Er werden op het terrein van United Artists gigantische decors gebouwd. Voor The Three Musketeers verrees het Frankrijk van de zeventiende eeuw tot in de details, voor Robin Hood (1922) werd het kasteel van Richard Leeuwenhart nagebouwd, groter dan in werkelijkheid en voor The Thief of Bagdad werd een soort oriëntaalse Efteling gebouwd. Het publiek werd voor een kwartje per persoon in een open trein door de filmset gereden. Dat hielp weer een beetje om de enorme productiekosten te dekken. D.W. Griffith had tijdens de Eerste Wereldoorlog voor Intolerance al eens een gigantische filmset gebouwd en voor de avonturenfilms van Douglas Fairbanks leek het een standaard geworden. Hollywood was definitief een droomwereld geworden.

Douglas Fairbanks, je suis une légende [ arte.tv ]