Hoe meer tijd er verstreken is, hoe fascinerender fotografie en film voor mij worden. Een “fotografie” (oorspronkelijk werden foto’s zo genoemd) is een beeld dat door licht “geschreven” is. Een foto van honderd jaar oud is gefixeerd licht van honderd jaar oud. Een beeld dat honderd lichtjaren van ons verwijderd is, ligt nu onder onze ogen. Alsof we in de pikzwarte hemel van het verleden een ster zien oplichten. Omdat een film niets anders is dan een aaneenschakeling van foto’s kan over films hetzelfde worden opgemerkt. In de serie tijdreizen met YouTube: 118 jaar terug in de tijd naar het San Francisco van vlak voor de grote aardbeving van 1906.
Dit filmpje is ongetwijfeld een van de belangrijkste tijdsdocumenten van San Francisco. Het bestaat uit een lange shot genomen vanuit een cable car die door Market Street, de main straat van San Francisco, rijdt. Dergelijke beelden zijn voor die tijd sowieso zeldzaam, maar wat het extra bijzonder maakt is dat ze geschoten werden op 14 april 1906, vier dagen voor de aardbeving (en grote brand) die vrijwel het hele centrum van San Francisco in puin legden. Dus we zien hier de Market Street van het oude San Francisco, van vlak voor de aardbeving van 18 april 1906.
Bijna alle gebouwen in het centrum van San Francisco werden verwoest. Maar het beginpunt van Market Street (in het filmpje het eindpunt), de Ferry Building uit 1896 aan de Embarcadero, liep slechts lichte schade op. In de lange filmshot is de 75 hoge toren als een baken op de achtergrond steeds in beeld. Zo vormt het Ferry Building het onbewogen middelpunt van San Francisco. De toren keek niet alleen neer op deze beelden van 14 April 1906, maar was dus ook getuige van de aardbeving vier dagen later.
Het is fascinerend om te zien hoe het verkeer in een grote Amerikaanse stad er 118 jaar geleden uitzag. In de eerste plaats is er de karakteristieke cable car. Voordat de Golden Gate Bridge in 1937 geopend werd, was dit het icoon van de stad. Nog steeds is de cable car een National Historic Landmark. (Het enige dat kan bewegen!) Daarnaast zien we ook al ander gemotoriseerd verkeer: auto’s die duidelijk nog op koetsen lijken. Een enkele fietser, veel paard en wagen en heel veel voetgangers. Rennende straatjongens, werkvolk, petten, hoeden en vrouwen die uit de late negentiende eeuw lijken weggelopen…
Op YouTube is zowel de originele versie in zwartwit als de ingekleurde versie te zien. Het is aardig om die naast elkaar te bekijken. De ingekleurde versie brengt het verleden heel dichtbij. In wezen zijn alle veranderingen van de afgelopen 118 jaar oppervlakkig, buitenkant. Market Street is ondanks de verwoestende aardbeving van 1906 de hoogte ingegaan. Dat zien we al in de straatscene uit D.O.A. (1950) die 43 jaar later in Market Street werd opgenomen. Nog eens 74 jaar later is Market Street een kloof geworden tussen twee lange rijen wolkenkrabbers.
Reel San Francisco – movie locations from classic films: D.O.A. (1950)
