hoog, hoger, hoogst [ 12 ]

de eerste gietijzeren prefab bouw in SoHo New York ca. 1855

Laatst weer eens gelezen in American Visions van Robert Hughes over de geschiedenis van de Amerikaanse kunst. In het hoofdstuk Steden van Cement schrijft hij over de tweede helft van de negentiende eeuw. Het was voor mij een verrassing te lezen dat de oorsprong van de wolkenkrabber teruggaat tot vóór de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865). Het begon dus niet met de architect Louis Sullivan in de 1890′s maar al vier decennia eerder…

crystal palace 1851
Crystal Palace (1851) in Londen was het eerste grote gebouw dat gietijzeren prefab bouw introduceerde. Deze manier van bouwen zou dat niet alleen de Eiffeltoren maar ook de hoogbouw in de Verenigde Staten voortbrengen.
De belangrijkste uitdrukking ervan was de ijzeren-kooiconstructie waaruit de wolkenkrabber voortkwam, die aan het eind van de 19e eeuw gezichtsbepalend zou worden voor New York en Chicago. Die kooi werd niet op één specifiek moment uitgevonden, maar binnen een daarvoor noodzakelijk cultureel kader. Dat kader was niet de staaltechniek, maar hout. (…)
 
(…) De enorme groei van de Amerikaanse steden tussen 1840 en 1860, van San Francisco tot Chicago en ten slotte New York, was het gevolg van het (houten) ballonskelet – en de oorzaak van talloze rampzalige branden. Via het houten ballonskelet kwamen Amerikanen vervolgens op skeletbouw ter vervanging van massieve draagmuren. Vervolgens maakte de gezaagde balk in dat idee plaats voor gietijzeren balken en stijlen.
 
Deze techniek was uit Europa overgekomen. Het opzienbarendste voorbeeld ervan was Crystal Palace, in 1851 gebouwd door Joseph Paxton. IJzeren kooien werden op grote schaal toegepast in grote, gelijkvloerse marktgebouwen in Engeland en Europa: Covent Garden, Les Halles en de Boqueria in Barcelona. Maar in Amerika zou men gietijzer gaan toepassen in hoogbouw. Dat gebeurde voor het eerst in New York omstreeks 1855, in het industriegebied dat nu bekend staat als SoHo.
 
Bron: Amerika’s visioenen, Uitgeverij Balans 1997, blz. 274

Het eerste gebouw waarin de modulaire bouw met ijzer werd toegepast, was het Harpers & Brothers Building in New York ontworpen in 1854 door James Bogardus.

Harper & Brothers Building 1854
Harper & Brothers Building 1854

Harper & Brothers Building bestaat allang niet meer, maar toch zijn er in New York gelukkig nog oude ijzeren gebouwen van vóór de Amerikaanse Burgeroorlog bewaard gebleven. Op de blog The Masterpiece Next Door kwam ik een stukje tegen over Bruce Building in Canal Street. Mogelijk is het gebouwd door pionier James Bogardus. Het dateert uit 1856-57.

Bruce Building 1856-57
254-260 Canal Street
Of the thirty-seven buildings known to be or suspected to have been designed by cast-iron pioneer James Bogardus, only five survive. Of the remaining five, the Bruce Building is closer to “suspected” than “known,” as we have no direct proof of Bogardus‘ involvement; however, Bogardus did list Bruce as a client a year after this building was completed, and the Medusa heads topping the fourth-story arches are known to be characteristic of his work. I think it’s also possible there’s significance in Bruce’s background, as several of James Bogardus‘ largest known works were built for publishers, including the Sun Iron Building and the Harper & Brothers Publishing Plant; perhaps it was thought of as a minor specialty of Bogardus. It’s not much of a stretch to imagine the intuitive appeal a cast-iron building might have to someone who works with movable type, as both the printed page and something like the façade of 254-260 Canal Street are the fruits of individual pre-fabricated metal parts that can be mixed ‘n’ matched in infinite permutations.
 
Bron: epicharmus.com [ The Masterpiece Next Door ]
Architectural Iron Works
Architectural Iron Works
van Daniel Badger produceerde vóór de Burgeroorlog al gietijzeren prefab onderdelen

Een andere ijzeren prefab ‘wolkenkrabber’ uit de 1850′s is Haughwout Building op 488 Broadway, ontworpen door John Gaynor. De gietijzeren profielen werden gefabriceerd door Architectural Iron Works in New York van Daniel Badger. Deze fabriek had veel succes met de modellen van een Engelse ontwerper. Deze tekende catalogi vol met kroonlijsten, panelen en ballustrades die gebaseerd waren op historische stijlen. Ze gaven een facade klassieke uitstraling maar waren tegelijkertijd veel goedkoper dan beeldhouwwerk.

Haughwout Building 1857
488 Broadway
The E. V. Haughwout Building – 488 Broadway
The Haughwout Building was built in 1857, designed by architect John Gaynor. The cast iron was forged at Daniel Badger‘s famous foundry. Its entire facade is comprised of 92 keystone arches crowned by an entablature comprised of several bandsof intricate friezes. The building featured the world’s first Otis passenger elevator, hydraulically powered. It ushered in the city’s first fashionable housewares district around Broome Street. The Haughwout Emporium was world famous in its day as manufacturers and purveyors of cut glass, porcelains, mirrors , chandeliers and more. Their clients included the Lincoln‘s, and the Czar of Russia, among others. We are fortunate that this remarkable building exists today, because if Robert Moses had had his way in the 1960s, it would have been demolished for the proposed Lower Manhattan Expressway. Today the building’s ground floor is occupied by Staples, an office supply store.
 
Bron: sohonyc.com

Rise of the New York Skyscraper: 1865-1913Rise of the New York Skyscraper: 1865-1913
A confluence of technology (the elevator), social change (the increase in the number of office workers), and geology (a downtown limited in area by surrounding water) transformed New York City from an expanse of low buildings to a forest of skyscrapers. Landau, an art history professor at New York University, and Condit, a professor emeritus of art history at Northwestern, explore the development of the skyscraper from the 1868 Equitable Building, the first to use elevators for people rather than freight, to the Woolworth Building, which was called the “Cathedral of Commerce” and for which President Woodrow Wilson traveled to New York to activate the building’s lights during its grand opening.
 
Bron: amazon.com

meer wolkenkrabbers op deze blog