Bij de tentoonstelling Vergangene Welten (2006) in het Von der Heydt Museum in Wuppertal verscheen een dikke en fraai uitgevoerde catalogus. Gisteren kocht ik deze voor maar € 19,95 bij restseller Jokers in Düsseldorf. Het echtpaar Lohmann verzamelde ruim een halve eeuw prenten en bouwde een indrukwekkende collectie op met grafisch werk van 1500 tot de vroege twintigste eeuw. Daartoe behoren kopergravures van Albrecht Dürer (1471-1528), Lucas van Leyden (ca.1494-1533), Heinrich Aldegrever (1502-ca.1551/1561), Philipp Galle (1537-1612), Jacques Callot (1592-1635) en een puntgave serie kopergravures van Hendrick Goltzius (1554-1616) uit 1592, de negen muzen.
Pegasus (detail) ca. 1510
Deze Pegasus van Jacopo de’ Brabari behoort wel niet tot de Lohman Collectie, maar ze staat in duidelijk contrast met de kopergravures van Hendrick Goltzius. Wat ik aan de gravures van Goltzius zo bewonder, is de onberispelijke lijnvoering. Net als Ingres is hij een tekenaar die de perfecte vloeiende lijn beheerst. Nog meer dan de tekenaar moet de graveur kalligrafische kwaliteiten bezitten. De vloeiende lijn moet hij namelijk kunnen laten echoën in de arcering die nodig is om grijswaarden te scheppen. Wanneer ik Goltzius probeer te volgen, dan lijkt mijn lijnenspel meer op dat van Jacopo de’ Brabari: expressief misschien, maar ook onregelmatig.
Bij Goltzius lijkt het alsof hij over alles een grofmazige nylonkous trekt. Met zijn gevoelige naald fabriceert hij een soort 3D-wireframe met een bijna machinale consistentie en perfectie. Toch blijft zijn handschrift persoonlijk. Dat vind ik fascinerend om te zien.
