Reizen met Cees

Cees Nooteboom viert morgen zijn 90e verjaardag
begonnen in: De zucht naar het Westen (1985)

de zucht naar het WestenNa vijfhonderd bladzijden Reizen zonder John en nog eens ruim tweehonderd bladzijden Reizen met Charley had ik de smaak zo te pakken dat ik mijn virtuele reis door de Verenigde Staten nog even wilde verlengen met een ander reisboek. Ik koos voor De zucht maar het Westen (1985) van Cees Nooteboom, een bundeling van 15 verhalen van reizen die hij tussen 1972 en 1985 door de Verenigde Staten maakte.

Het eerste reisverhaal Aan de Penobscot Baai sluit prima aan op het begin van de reis die John Steinbeck in 1960 maakte en die Geert Mak 50 jaar later volgde. Steinbeck begon in New England en reisde eerst door naar het noorden van Maine, de staat die als een duim Canada insteekt. Cees Nooteboom landde in februari 1972 in Montreal om door te reizen naar Castine aan de Penobscot Bay ten Zuiden van Bangor en een van de meest oostelijke plaatsen van de Verenigde Staten.

In 1986 heb ik tijdens mijn eerste reis naar Amerika een half uur stilgestaan op het vliegveld van Halifax (Nova Scotia). Door de patrijspoort ik een eerste glimp van de Nieuwe Wereld opvangen: een geasfalteerde vlakte afgezoomd met een donkere streep naaldbomen waarboven een sombere wolkenlucht. Meer was het niet. In Maine ben ik nog nooit geweest, maar ik stel me voor dat het landschap aan de Penobscot Bay, 7 uur rijden van Halifax, enigszins op dat van Nova Scotia lijkt. Saai of niet, de Amerikaanse dichter Henry David Thoreau schreef lyrisch over de bossen van Maine.

maine woodsIn The Maine Woods (1864) verzamelde Henry David Thoreau verslagen van reizen die hij in 1846, 1853 en 1857 in de bossen van het noordoostelijk deel van de Verenigde Staten had gemaakt. Hij beschrijft Mount Katahdin op een romantische manier en bestudeert de levenswijze van pioniers en indianen. Uit deze geschriften blijkt dat Thoreau beschikt over een degelijke natuurwetenschappelijke en botanische kennis, ook al is zijn visie op de natuur vaak gepersonifieerd en geïdealiseerd. Zijn activiteit als natuuronderzoeker nam de laatste tien jaar van zijn leven het grootste deel van zijn tijd in beslag. In de bijlage van The Maine Woods neemt Thoreau een lijst op met namen van planten, bomen en vogels, en woorden uit de Algonquin-taal.

Nooteboom geeft twee voorbeelden van vogelnamen in de Algonquin-taal: nipsquecohussus (houtsnip) en adelungguaumookthum (lijster). De woorden maken door hun : mysterieuze lange, hortende vormingen” grote indruk op hem. Ook schrijft hij over Mount Katahdin, de hoogste berg in Maine, waar Thoreau zo lyrisch over schreef: “This was that Earth of which we have heard, made out of Chaos and Old Night. Here was no man’s garden, but the unhandseled globe. It was not lawn, nor pasture, nor mead, nor woodland, nor lea, nor arable, nor wasteland…Man was not to be associated with it. It was Matter, vast, terrific…rocks, trees, wind on our cheeks! the solid earth! the actual world! the common sense! Contact! Contact!” (Bron: when Thoreau went nuts on Maine’s Mount Katahdin)

Nooteboom reisboeken
in mijn boekenkast staan veertien reisboeken van Cees Nooteboom plus zijn eerste roman Philip en de anderen

Vastleggen van het vloeibare (1986), recensie van Joost Zwagerman over De zucht naar het Westen [dbnl.org]