Met een kaart plaatsen we ons tegenover de ruimte zodat we de illusie hebben dat we niet meer afhankelijk zijn van de ruimte. Dus hebben we nu ook een navigatiesysteem in onze auto. We hoeven niemand meer de weg te vragen want we vinden het nu ‘zelf’ wel. Overzicht over de ruimte geeft zelfstandigheid en macht. In het Amsterdams Historisch Museum hangt een prachtig schilderij van Jan Christiaen Micker uit 1660. Het is Amsterdam in vogelvlucht en is voor die tijd heel opmerkelijk. Het is geen gewone stadskaart maar een realistisch geschilderde plattegrond. De wolken die hun schaduw over de stad werpen , zijn in het schilderij zelf niet aanwezig. Zo wordt degene die de plattegrond leest, als het ware in de werkelijkheid van de kaart opgesloten omdat de wolken en de kaartlezer zich in dezelfde ruimte schijnen te bevinden.

Bovenstaande beschrijving komt uit The Art of Desribing, Dutch Art in the Seventeenth Century (1983) van Svetlana Alperts. Zij beschouwt de Hollandse schilderkunst uit de zeventiende eeuw als een typische uitdrukking van de (vroege) Verlichting. In de Hollandse schilderijen uit de Gouden Eeuw komen we vaak landkaarten tegen, denk maar aan de interieurs die Vermeer heeft geschilderd. Maar ook was men gefascineerd door lenzen en stillevens werden met grote precisie nageschilderd, alsof de schilder er met de loep bovenop gezeten had. Deze extraspectie, de drang om de buitenwereld te beschrijven en in kaart te brengen heeft sinds de Renaissance de Westerse cultuur omhoog gestuwd. Google Maps komt er rechtstreeks uit voort. Iedereen kan nu met een laptop vanuit zijn luie stoel de wereld tot op de vierkante meter bereizen. Het volmaakte overzicht, zo lijkt het…

Amsterdams Historisch Museum | maps.google.nl