gekocht: München – Die große Zeit um 1900 van Rainer Metzger
Het centrum van München kreeg zijn huidige vorm in de negentiende eeuw. Toen Napoleon in 1806 van Beieren een koninkrijk had gemaakt, ging Beieren mee in de vaart der volkeren. Van 1815 tot 1866 maakte het deel uit van Drittes Deutschland dat tegenover Oostenrijk en Pruisen een machtsblok vormde binnen de Duitse Bond. Koning Ludwig I (1825-1848) maakte van München in het tweede kwart van de negentiende eeuw een Europees centrum van kunst.
Zijn bouwmeesters, onder wie Leo von Klenze de belangrijkste was, staken München in een classicistisch jasje. Vol trots werd de Beierse hoofdstad Isar-Athen genoemd. De Alte Pinakothek die in 1836 gereed kwam, huisvest nog altijd een van de belangrijkste kunstcollecties in de wereld. München had zich in het rijtje van Wenen, Berlijn, Londen, Parijs en Sint Petersburg geplaatst.
de Glyptothek (1813-1830) en een blik vanuit de Feldhernnhalle (1841-1844)
Toen Beieren in 1871 een deel van het Duitse Keizerrijk (1871-1918) werd, ging het meeblazen in het concert der grote mogendheden. De grandeur van München die in de eerste helft van de negentiende eeuw onder Ludwig I vorm had gekregen, werd in de Gründerzeit verder opgeblazen. In de jaren vijftig was Napoleon III begonnen om Parijs te voorzien van brede boulevards en neobarok. Andere Europese hoofdsteden namen het grootstedelijke allure over en zo verschenen na 1860 ook in München, Wenen en Berlijn brede boulevards en pompeuze gebouwen. Tijdens het imperialisme was de hoofdstad de kop van het Rijk die boven alles moest imponeren.
die boven alles moest imponeren.
Doordat men elkaar probeerde te overtroeven, gingen de hoofdsteden eruit zien als opgeblazen kikkers. Van de jaren negentig tot aan de Eerste Wereldoorlog was het nationalistische gebral oorverdovend geworden. Voor de bouwkunst betekende dit dat postkantoren eruit zagen als gotische kathedralen, gemeentehuizen als Florentijnse paleizen en stationsgebouwen als barokke kerken. Maar meestal was het een mengelmoesje.
Kortom: men maakte er een zootje van.
Justizpalast (1890-1897) – Akademie der Bildenden Künste (1876-1885) – Neues Rathaus (1867-1909) – Bayrisches Nationalmuseum (1894-1900) – Pacelli Palais (1880-1881)
In Heidegger und sein Zeit (1994) schrijft Rüdiger Safranski over het eclecticisme van de late negentiende eeuw:
Bron: Heidegger en zijn tijd, uitgeverij Contact 2000, vertaling: Mark Wildschut
(Alle foto’s bij dit stukje werden gemaakt op 10, 11, 12 en 13 juni 2013)
München was door nationalisme en historisme zo ver opgezwollen, dat het tenslotte zou gaan barsten. In de jaren negentig scheidde in Wenen en München een groep jonge kunstenaars zich af van de oude garde en vormde de Secession. De nieuwe beweging zou in München bekend worden als Jugendstil, genoemd naar het tijdschrift Die Jugend dat hier vanaf 1896 verscheen. De stad werd samen met Berlijn een centrum waar de abstracte schilderkunst tot ontwikkeling zou komen. Net als de Secession zetten de kunstenaars van Der Blaue Reiter (1911-1914) zich af tegen het bekrompen nationalisme van de negentiende eeuw. En omdat München daar zoveel van in huis had, vormde deze stad een startblok voor de moderne kunst.
