De actualiteit zien we altijd rechtstreeks, het verleden altijd indirect: als een herinnering die we tussen onze oren bewaren of via een of ander medium: film, fotografie of schilderkunst. Bij het kijken naar het verleden, treedt er altijd een vervorming op. Deze wordt veroorzaakt door het medium (onze voorouders van honderd jaar geleden liepen met heel rappe pasjes) of door de tand des tijds (foto’s uit de jaren zeventig met een zweem van magenta).

Ons beeld van de eerste helft van de twintigste eeuw is vooral ‘ingekleurd’ door zwart-witbeelden. Kleurenfotografie en zelfs kleurenfilm bestond honderd jaar geleden al, maar werd nog te weinig toegepast. Pas na 1960 (met name in de Verenigde Staten) komt er kleur in de fotografie en film door de brede toepassing van vierkleurendruk en technicolor. Het verleden komt dichterbij wanneer het medium steeds meer de objectieve werkelijkheid gaat weerspiegelen die we overal om ons heen kunnen zien. Dat onze voorouders niet zwart-wit waren, wisten we natuurlijk, maar het is toch een ervaring als ineens al die figuren die we in zwart-wit in ons geheugen hadden opgeslagen, plotseling een kleur krijgen en meer tot leven lijken te komen.

America in Color op Canvas (iedere woensdag om 23.00)
De jaren 1920 woensdag 26 september
De jaren 1930 woensdag 3 oktober
De jaren 1940 woensdag 10 oktober
De jaren 1950 woensdag 17 oktober
De jaren 1960 woensdag 24 oktober

America in Color [ canvas.be ]

Over de eerste zeven jaren (1963-1970) van mijn leven heb ik een idyllisch beeld. Het lijkt alsof alle subpersoonlijkheden in mij stilzwijgend de afspraak hebben gemaakt om dat zo te houden. De jaren zestig als zachte bakermat onder mijn bestaan. En Flower power, the summer of love, hippies en Heintje bevestigen dat. Maar je kunt dit rooskleurige beeld van de sixties eenvoudig binnenstebuiten keren: rassenrellen, Biafra, Noord-Ierland en Vietnam.

Als mijn ouders het over de tweede helft van de jaren zestig hadden, dan spraken ze over “grimmige jaren”. Ze waren toen al te “oud” om de optimistische jongerencultuur nog in zich op te nemen. Laat staan om zich mee te laten slepen door de seksuele revolutie. Maar wel kregen ze veel zwart-witbeelden op hun netvlies. De moord op John F. Kennedy (22 november 1963) en de moord op Martin Luther King (4 april 1968) en Robert F. Kennedy (6 juni 1968). En alle gruwelijkheden uit Vietnam. Vergeleken bij de Tweede Wereldoorlog die ze als kind hadden meegemaakt, kwam het geweld pas na 1965 via de televisie bij de meeste Nederlanders de huiskamer, en dus ook de bovenkamer, binnen.

De Vietnamoorlog was de eerste “televisieoorlog”. Voor het eerst in de geschiedenis kon het thuisfront de oorlog van dag tot dag op de televisie volgen. Verslaggevers in Vietnam brachten de oorlog in de huiskamer, de comfort zone bij uitstek. Dat bleef niet zonder gevolgen. De protesten waren enorm. Vietnam vormde het keerpunt voor de Verenigde Staten als supermacht. Niet alleen verloor het aan prestige dat het sinds de Eerste Wereldoorlog had opgebouwd, maar de Vietnamoorlog voedde ook een virulent antiamerikanisme dat een halve eeuw later nog steeds niet is uitgewerkt.

Bron: The Vietnam War [ canvas.be ]

Op 21 maart 1918 zou het Duitse Rijk aan het Westfront nog één keer haar tanden laten zien. De architecten van het Lenteoffensief in 1918, de zogenaamde Kaiserschlacht, hadden het eerste offensief, dat gelanceerd werd vanuit de Hindenburglinie, Operatie Michael gedoopt. Michael is immers de aartsengel die de draak verplettert. Uiteraard zagen de Duitsers God en Zijn Hemelse Scharen in 1918 aan hun kant staan. De geallieerden vertegenwoordigden dus de draak die verpletterd moest worden.

Dat het Lenteoffensief uiteindelijk mislukte, wordt door de meeste historici aan een combinatie van factoren toegeschreven. In het voorjaar van 1918 waren de Amerikanen voor het eerst gevechtsklaar en stonden tegenover de vermoeide Duitse troepen fris in de strijd. Daarbij kwam de stemming van oorlogsmoeheid onder de Duitse bevolking. Na de ontelbare offers die de afgelopen jaren waren gebracht, was het thuisfront doodziek geworden van de oorlog voor volk en vaderland waaraan men in augustus 1914 zo enthousiast was begonnen.

Operatie Michael [ nl.wikipedia.org ]

Maandagavond en woensdagavond zond het Duitse ZDF deel 4 en 5 uit van de miniserie Tannbach – Schicksal eines Dorfes. De eerste drie delen werden begin 2015 uitgezonden en op 5 januari j.l. herhaald. Vanavond zend de ZDF om 20.15 het laatste deel uit. Het Zweites Deutsches Fernsehen doet veel aan het toegankelijk maken van de Duitse geschiedenis en het verzorgen van het (gewonde!) nationale bewustzijn. In het najaar is er meestal een (gedramatiseerde) documentaireserie over Duitse geschiedenis bij de ZDF en in januari zendt ZDF of ARD een Duits drama uit dat zich afspeelt in een naoorlogse episode van Duitsland.

Schrijver en filmmaker Edgar Reitz heeft met zijn levenswerk Heimat de afgelopen decennia veel invloed gehad op de Duitse verwerking van het beladen nationale verleden. Het ontwapenende van Heimat is dat het een verhaal van “kleine luyden” is. Door “kleine geschiedenis” wordt de grote geschiedenis toegankelijk. Geschiedenis is in eerste instantie niet iets voor boeken maar hoort in het volle leven thuis. Daar dringt ze zich aan ons op en nestelt ze zich in ons eigen levensverhaal.

Naar drama hoef je in de Duitse geschiedenis van de twintigste eeuw niet te zoeken. Ook na 1945 gaat het drama door. Zeker bij de Berlijners of de Duitsers die vlak langs het ijzeren gordijn woonden. Over dit drama gaat Tannbach. Net als Schabach in Heimat is Tannbach een fictief dorp. Het ligt op de grens van Thüringen en Beieren . Kort na de oorlog wordt het dorp verdeeld in Tannbach-Ost en Tannbach-West. We zien wat er met een kleine gemeenschap gebeurt als deze in twee stukken verscheurd wordt. Tannbach is zowel een casestudie als het verhaal van het gedeelde Duitsland tussen 1945 en 1990.

Vorig jaar werd bij de ARD de miniserie Die Himmelsleiter – Sehnsucht nach Morgen uitgezonden. Vorige maand werd deze nog eens uitgezonden. Het verhaal speelt zich af in 1947 in de puinhopen van Keulen In een Duits familiedrama gaat het vaak over het wel en wee van twee families en over wie er goed of fout was in de oorlog. In dit geval zijn het de families Roth en Zettler. Hoe bouw je met elkaar een toekomst op als er nog zoveel puin geruimd moet worden, vooral in geestelijke zin, want de wonden zijn diep.
 

Tannbach – Schicksal eines Dorfes [ nl.wikipedia.org ]

Maria Altmann is een Joodse vluchteling die in Oostenrijk net voor de Tweede Wereldoorlog het land uit moet vluchten naar de Verenigde Staten voor het Nazi-regime in haar land. Tijdens deze gebeurtenis werden vijf schilderijen uit haar ouderlijk huis gestolen die in bezit waren van haar familie. Later zijn de kunstwerken in handen gekomen van de Oostenrijkse overheid en waren de werken onder andere te zien in de Österreichische Galerie Belvedere in Wenen. Altmann begon een juridische strijd om de kunstwerken weer in familiebezit te krijgen. Hierbij werd ze bijgestaan door de jonge advocaat Randy Schoenberg. Dit slepende proces duurde bijna een decennium. Tussendoor zijn flashbacks te zien die Altmann terug doen denken aan haar tijd in Wenen. Eén van de vijf kunstwerken was het schilderij Portret van Adèle Bloch-Bauer I van de Weense schilder Gustav Klimt.
 
Bron: nl.wikipedia.org

Woman in gold [ imdb.com ]

In Rusland wordt vandaag gevierd dat het precies honderd jaar geleden is dat op 5/18 november 1917 metropoliet Tychon van Moskou tot patrirach gekozen werd. Daarmee werd het patriarchaat Moskou hersteld. (Door de hervormingen onder tsaar Peter de Grote was er in 1721 een einde gekomen aan het Patriarchaat. Tussen 1721 en 1917 was het vervangen door de Heiligste Regerende Synode) Sinds 2005 is er in Nederland een Russisch-orthodoxe parochie die gewijd is aan de heilige Tychon. Vandaag was er in deze parochie een feestelijke viering van het jubileum met een moleben voor haar patroon.

heilige Tichon van Moskou [ nl.wikipedia.org ]