The Ottomans – Europe’s Muslim Emperors
Wie de film Fetih 1453 (2012) heeft gezien, weet dat in Turkije de nationalistische APK van Erdogan, die de film medegefinancierd heeft, graag teruggrijpt naar het roemrijke Ottomaanse verleden. Wij zijn tamelijk blind voor deze geschiedenis. Voor een deel komt het omdat het zover van ons bed ligt. In Nederland hebben we nooit Ottomaanse overheersing gekend. Toen ik in 1981 voor het eerst het Topkapipaleis in Istanbul bezocht, ging er een totaal onbekende wereld voor mij open.
Voor iemand uit Hongarije, Servië, Macedonië, Roemenië, Bulgarije of Griekenland staat die wereld veel dichterbij. Honderden jaren heeft de Balkan onder de Ottomaanse overheersing moeten lijden. Door de globalisering wordt niet alleen de wereld “kleiner”, maar komt ook de geschiedenis buiten West-Europa dichterbij te liggen. De BBC 2 startte gisterenavond het drieluik The Ottomans – Europe’s Muslim Emperors waar op zondag 13 en 20 oktober nog twee delen van volgen.
In het eerste deel kwam o.a. het devşirme ter sprake. Dat was een “bloed belasting” die niet-moslims in het Ottomaanse Rijk kregen opgelegd. Het systeem hield in dat elke provincie binnen het Rijk een bepaalde hoeveelheid jongens van 12 tot 16 aan de Sultan moest leveren. Deze jongens kwamen meestal uit christelijke gezinnen want de moslims waren van deze vorm van belasting vrijgesteld. Na een zorgvuldige selectie waarbij de “beste” exemplaren overbleven, werden de jongens gedwongen zich tot de islam te bekeren en kregen ze in Istanbul een militaire of administratieve opleiding. Veel van deze jongemannen kwamen uiteindelijk terecht bij de Janitsaren of andere elitetroepen van de sultan.
Buiten devşirme moesten niet-moslims aan de sultan nog andere belasting betalen waardoor ze christen of joods konden blijven. Dit werd dhimmi genoemd. De Ottomanen zagen de dhimmi als religieuze tolerantie, maar in wezen was het opportunistisme. Christenen en Joden brachten extra geld in het laatje als ze hun eigen religie trouw bleven. Overigens werden niet-moslims door moslims als tweede- en derderangs burgers beschouwd.
Het is goed dat de BBC 2 zijn licht doet schijnen op de Ottomaanse overheersing van de Balkan. Door onwetendheid en onverschilligheid heerst er in Europa vaak een houding, die de de Egyptisch-joodse schrijfster Bat Ye’or dhimmitude heeft genoemd. De documentaire The Ottomans – Europe’s Muslim Emperors gaat hier niet in mee. Ik ben trouwens blij dat de BBC ook de Engelse bisschop Kallistos Ware om commentaar heeft gevraagd.
In this first episode, the unlikely roots of the Ottomans are revealed. From nomadic horsemen, in a rural backwater of modern day Turkey, they became rulers of a vast empire spanning three continents. At an incredible speed they came to rule over Baghdad and Cairo in the south, where they controlled the holiest sites of Islam – Mecca, Medina and Jerusalem, and they reached deep into Europe, taking in Sarajevo and threatening the gates of Vienna.
Bron: bbc.co.uk