Dagelijks archief: woensdag 14 oktober 2009

Middeleeuwse skyline

woensdag 14 oktober 2009

wat heeft Het Lam Gods (1432) van de gebroeders van Eyck
te maken met de skyline van Utrecht en Arnhem?

Mijn broer stuurde mij gisteren een panoramafoto van Utrecht die hij gemaakt heeft vanaf de Pyramide van Austerlitz. De dom van Utrecht figureert op het Lam Gods van de gebroeders Van Eyck. De skyline van Utrecht kent inmiddels (ook zonder Belle van Zuylen toren) zoveel horizonvervuiling, dat we het schilderij van de gebroeders Van Eyck er niet meer in terug kunnen zien. Om daar nog iets van te proeven, ben ik vanmiddag even de deur uit gegaan om vlakbij ons huis een foto te maken van Arnhem vanaf de Stenen Tafel. Een treffende gelijkenis met het Lam Gods, ook al is de Eusebiustoren in deze gestalte nauwelijks 50 jaar oud.

Op de onderste foto staat de Eusebiuskerk van Arnhem en helemaal in de verte is nog net de elecktriciteitscentrale te herkennen, vlakbij het huis van Mariken van Nimwegen.

her-innering en re-ligio

woensdag 14 oktober 2009

Alberto Savinio over herinnering en religie in Valori Plastici 1921

Afgelopen week vond ik een tekst terug die ik 25 jaar geleden van mijn toenmalige kunstdocent Han Janselijn (1942-2005) gekregen heb. Het zijn fragmenten uit de primi saggi di filosofia delle arti van de schrijver en schilder Alberto Savinio die hij tussen 1918 en 1921 in het Italiaanse tijdschrift Valori Plastici publiceerde.

citaat van Alberto Savinio in Valori Plastici III 1921, blz. 103-105

De herinnering is onze cultuur. Het is de geordende verzameling van onze gedachten. Niet alleen van onze eigen gedachten: het is ook de verzameling gedachten van alle mensen die ons in de geschiedenis voorafgegaan zijn. En aangezien de herinnering de geordende verzameling van onze gedachten en die van anderen is, is zij ook onze religie – religio. ( … )

De liefde tussen Zeus en Mnemosyne bracht negen kinderen voort, de muzen. Wanneer ze afdalen naar de aarde slaken zij een zucht van verlichting. Zo is de kunst dus geboren uit de vruchtbare schoot van de herinnering (Mnemosyne). Daarom ademt de kunst een soort nostalgie. Geen terugverlangen naar de hemel, maar naar de pracht die in den Beginne hier beneden bloeide: de onsterfelijkheid van de aarde. Daarom wordt alleen in de kunst de herinnering aan het oorspronkelijk goede geboren, leeft zij daar weer en wordt zij weer tot wonderbaarlijke zekerheid.

citaat uit primi saggi di filosofia delle arti van Alberto Savinio in Valori Plastici III 1921, blz. 103-105.

Giorgio di Chirico Piazza d’Italia, 1913
Alberto Savinio was de broer van Di Chirico

Zo is de kunst geboren
uit de vruchtbare schoot
van de herinnering

Alberto Savinio

Kultur, Memoria und Mythos [ books.google.nl ] | Valori Plastici

In de voetsporen van Heidegger

Volgens Hannah Arendt trok er door het denken van haar leermeester Martin Heidegger een storm. “Hij komt uit het oeroude en wat hij achterlaat, is iets volmaakts, dat zoals al het volmaakte terugvalt aan het oeroude.” Wij gingen bij de beroemde blokhut in Todtnauberg kijken of Arendt gelijk had.

Voetnoten bij de 19e eeuw

In het Rijk van de Geest is alles tegenwoordige tijd en daar alleen ben je onsterfelijk. Zolang je maar niet vergeten wordt, leef je voort. Maar als je bent weggezonken in het collectieve geheugen, kun je met een lemma op wikipedia.org weer boven water komen.

Amerikaanse Burgeroorlog

Deze serie begon op 9 april 2010, precies 145 jaar na het einde van de Civil War, misschien wel het grootste trauma uit de Amerikaanse geschiedenis. Het laatste artikel verscheen op 3 juli 2013. Dat was precies 150 jaar na de Slag bij Gettysburg, het keerpunt in de oorlog.

Napoleon en zijn schilders

Weinig historische figuren zijn zo vaak geschilderd als Napoleon Bonaparte. Niet alleen tijdens zijn bewind maar ook daarna bleven schilders historische gebeurtenissen vastleggen met Napoleon in het centrum van de aandacht. Geschiedvervalsing. Omdat het moest.

Landschapsschilders uit de Goethezeit

Met de Goethezeit wordt in Duitsland de periode 1770-1830 aangeduid. Niet alleen de filosofie, literatuur, beeldhouwkunst, architectuur en muziek kwamen in het Duitse taalgebied tot bloei maar ook de romantische landschapsschilderkunst.

Schilders in Italië

Tot in de 19e eeuw was de reis naar Italië voor veel kunstenaars een verplicht nummer. Tijdens de Grand Tour werden Venetië, Florence en Rome bezocht waar de meesters bestudeerd werden. Maar het Italiaanse landschap bleek voor veel kunstenaars aantrekkelijker.

De schilder en zijn broodheer

Nu de overheid zich als mecenas heeft teruggetrokken worden veel kunstenaars weer afhankelijk van rijke opdrachtgevers en verzamelaars. Net als vroeger dus, toen veel kunstenaars vaak tegen wil en dank de lakeien van de heersende klasse waren.

De waakzaamheid van het hart

De Philokalia is een verzameling geestelijke geschriften die tussen de vierde en veertiende eeuw (in het Grieks) geschreven zijn en in de achttiende eeuw door de heilige Nikodimos van de berg Athos gebundeld zijn. Zijn tijdgenoot Paisius Velichkovsky maakte een vertaling in het Kerkslavisch.

Ovidius’ Metamorphosen

In de Middeleeuwen was er eigenlijk maar één boek. Na de revolutie van de boekdrukkunst kreeg de Bijbel concurrentie van eigentijdse maar vooral ook van klassieke geschriften. De compilatie van mythen die Ovidius aan het begin van onze jaartelling in klassiek Latijn had samengesteld, werd een inspiratiebron voor ontelbare schilders.

Dantes Divina Commedia

Dante stelt zich het Inferno voor als een trechter die breed begint onder het aardoppervlak en dan toeloopt naar het ijskoude middelpunt van de aarde. Daar zetelt Lucifer. Er zijn negen kringen. Dante en Vergilius ontmoetten er steeds grotere zonden en grotere zondaars.

Wolkenkrabbers

Chicago en New York werden eind 19e eeuw proeftuinen waar de skyscraper dankzij een stalen constructie steeds hoger kon worden. Er lagen ook twee Amerikaanse gedachten aan ten grondslag: "Form follows function" en "The sky is the limit."

Op zoek naar de atoomstijl

In de zomer van 2009 was in het Atomium in Brussel de tentoonstelling A la recherche du “Style Atome” te zien. Het is een swingende stijl uit de jaren vijftig die nog steeds beoefend wordt. Noem het geen retro. De atoomstijl is iets speciaals.

Een avontuur van luitenant Blueberry

In 1963 begon de Franse striptekenaar Jean Giraud (1938-2012) samen met scenarist Jean-Michel Charlier (1924-1989) aan zijn levenswerk: Blueberry. Ze lieten zich daarbij inspireren door de spaghettiwestern. Het 50-jarige jubileum van zijn antiheld maakte Giraud net niet meer mee. Hij overleed in 2012.

My favourite things

Belgian woodcuts & Russian Luboks. Underground comics & Midcentury Modern. Genesis, Pink Floyd & Film Noir ... These are a few of my favorite things ...

Woest & Vredig

vrije geluiden in de wwwoestijn