Rembrandt heeft in de bijna veertig jaar (1631-1669) dat hij in Amsterdam woonde altijd leerlingen gehad. Gerard Dou, eveneens als Rembrandt een Leidenaar, was al vanaf 1628 zijn leerling. Zijn laatste leerling was Arent de Gelder uit Dordrecht, die op Rembrandt’s atlier aan de Rozengracht zijn laatste meesterwerken als de Staalmeesters en het Joodse Bruidje tot stand heeft moeten zien komen. Een paar Rembrandtleerlingen zijn algemeen bekend geworden, zoals Govaert Flinck, Ferdinand Bol, Carel Fabritius en de twee eerdergenoemden. In ieder geval leven zij bij de meeste mensen voort in straatnamen.
Arent de Gelder vind ik persoonlijk een van zijn interessantste leerlingen. Terwijl leerlingen als Ferdinand Bol en Nicolaas Maes volledig afstand namen van de stijl van hun leermeester, nam De Gelder Rembrandts stijl vrij letterlijk over en bleef zelfs tot aan zijn dood in het tweede decennium van de achttiende eeuw zo werken. Na 1680 was Rembrandt’s rauwe werkwijze taboe geworden en moest alles in de Franse stijl. Iedere expressieve penseelstreek werd onzichtbaar gemaakt met een marterharen penseel en olieverfschilderijen kregen de poezeligheid van pasteltekeningen. Maar de Gelder bleef met de achterkant van zijn penseel in de verf krassen en met het paletmes schrapen. In de catalogus die ik zaterdag gekocht heb, schrijft Ernst van de Weetering hierover:
Men kan niet zeggen dat hy stierf, maar wel dat hy uytgeleeft zynde hemelde, want voorneemens zynde om op een morgenstond te gaan speelenryden met een goed gezelschap, en een glaajes brandewyn in de hand hebbende om zich te ontnuchteren, bleef hy schielyk dood gezeten op zyn stoel, oud tweeentachtig jaaren. In den Heere moet hy rusten.
Bron: J. Weyerman, Maandelyksche berichten uit de andere waerelt; of de spreekenden dooden. Amsterdam, 1747, deel III 41-44
Leerlingen van Rembrandt jaren 30 Gerard Dou 1613-1675 Isaac de Jouderville 1613-1645 Govaert Flinck 1615-1660 Gerbrand van den Eeckhout 1621-1674 Leendert van Beyeren 1620-1648 Ferdinand Bol 1616-1680 Jan Victors ca 1619-1676 jaren 40 Jacob van Dorsten 1627-1674 Samuel van Hoogstraeten 1627-1678 Abraham Furnerius 1628-1654 Carel Fabritius 1622-1654 Bernhard Keil 1624-1687 Christoph Paudiss ca 1625-1672 |
Johann Ulrich Mayr 1630-1704 Barent Fabritius 1624-1673 Karel van der Pluym 1625-1672 Nicolaes Maes 1634-1693 Constantijn van Renesse 1626-1680 jaren 50 Willem Drost ca 1630-1687 Johannes Raven de Jonge ca 1637-1662 Abraham van Dijck ca 1635-1672 Heyman Dullaert 1636-1684 Johannes van Glabbeeck ca 1634-1687 Jacobus Levecq 1634-1675 Titus van Rijn 1641-1668 jaren 60 Arent de Gelder 1645-1727 |
Arent de Gelder [wga.hu] | Arent de Gelder online [artcyclopedia.com]