mimesis: veredeld navolgen
Het Griekse filosofische begrip Mimesis betekent meer dan louter imitatie. Het is niet alleen nabootsing van de natuur, maar een ‘veredeld’ navolgen van de natuur, het spiegelen van de uiterlijke aan de innerlijke natuur. Een schilderij van een landschap kan zo een weergave van dat landschap zijn en tegelijkertijd een spiegel van het innerlijk.
panta rhei
De werkelijkheid is eigenlijk niet te volgen, niet te schilderen. Als je wel eens in de openlucht geschilderd hebt, dan weet je dit. Niet alleen omdat de ‘dingen’ bewegen, maar vooral ook omdat het licht ieder moment verandert. Om de werkelijkheid toch te kunnen schilderen, hebben we schema’s nodig. Er zijn aangeleerde schema’s en er zijn schema’s die we zelf ontwikkeld hebben. Tot in de tweede helft van de negentiende eeuw ontstonden alle schilderijen op het atelier, ook de landschappen. Deze waren niet rechtstreeks naar de waarneming geschilderd maar werden met behulp van schema’s en visuele trucks geconstrueerd. Wel werden op lokatie allerlei studies van het onderwerp gemaakt, maar het schilderij zelf werd op het atelier in elkaar gezet. Cut and paste dus. Het zijn de schilders van de School van Barbizon geweest en later de impressionisten (zelf noemden ze zich overigens realisten) die de rechtstreekse confrontatie met de werkelijkheid opzochten. Ze zagen dat de werkelijkheid voortdurend verandert door het wisselende licht. Dit probeerden ze te vangen terwijl ze wisten dat het slechts bij benadering mogelijk is.
ik wil je omhelzen maar je bent te groot voor mij
Het bos is tijdloos. Tweeduizend jaar geleden zag het er precies zo uit als nu. Niets in het bos is door mensenhanden gemaakt. De natuur is een mysterie. Hoe alledaags een bospad ook is, wanneer je afdaalt in het mysterie van de natuur gaat het je duizelen. Want je komt tegenover de oneindigheid te staan. Het enige dat zinvol is, is loslaten en meegaan in de stroom. De natuur is niet te schilderen. Het is meer dan een oneindig aantal schilderijen. Toch wil ik het schilderen, het mysterie (be)naderen. Ik wil je zo graag omhelzen, maar je bent te groot voor mij.
