Drie weken geleden schreef ik hier al iets over de jongste tv-bewerking van Oorlog en Vrede door de BBC. Gisteren werd het vierde deel van deze zesdelige miniserie uitgezonden. Het is een typisch Engelse interpretatie. Tolstoj verpakt in een kostuumdrama. Louis Menand schreef vorige week in The New Yorker: Does the new series get the novel? Not really. It’s a costume drama, “Downton Abbey” goes to Moscow.
Dat is helemaal niet erg, want de Engelsen zijn nu eenmaal erg goed in kostuumdrama. Dat Pierre, Natasja, Andrei en al die andere Tolstoj-personages Engels spreken stoort mij overigens niet. Sinds de megaproductie van King Vidor uit 1956 ben ik eraan gewend dat er in War and Peace Engels gesproken wordt. Als Rus zou ik mij daar waarschijnlijk aan ergeren, maar we moeten niet vergeten dat Tolstoj zijn adellijke personages vaak meer in het Frans conserveren dan in het Russisch. De taal van de vijand nog wel!
Dat het in Rusland rond 1800 gewoon was om Frans te spreken, had alles te maken met de achttiende eeuw, waarin er in heel Europa een aristocratie was gevormd, volledig geënt op de Franse cultuur. Uit deze wereld kwam de adellijke Tolstoj (1828-1910) zelf ook voort. In de negentiende eeuw begon dit steeds meer te wringen met het nationalisme waarin men naar de Russische identiteit begon te zoeken. Waar kennen we dat van?
