Napoleon in Italië

gelezen: hoofdstuk 4 (Italië) in Napoleon de Grote (2015) van Andrew Roberts

Napoleon de GroteVandaag is het precies 220 jaar geleden dat Napoleon aan het begin van de Italiaanse Veldtocht voor het eerst slag leverde bij het plaatsje Montenotte, iets ten westen van Genua. Het was zijn eerste veldslag als opperbevelhebber te velde. In de dagen daarna zou Napoleon nog drie keer slag leveren: Millesimo (13 en 14 april 1796), Dego (14 en 15 april 1796) en Mondovi (21 april 1796). Napoleon won ze alle vier. Het was de vliegende start van zijn Italiaanse Veldtocht die hem op 2 februari 1797 met de overgave van de vesting Mantua de definitieve overwinning in Italië zou brengen.

Napoleon kreeg in Italië in 1796 voor het eerst de bijnaam “de kleine korporaal”. Het was het koosnaampje, eerst van een leger en daarna van een volk dat zijn nieuwe leider gevonden had.

Aan het begin van de Italiaanse Veldtocht was Napoleon nog een van de Franse generaals onder het zogenaamde Directoire (1795-1799). Als veldheer was hij afhankelijk van de politieke beslissingen vanuit Parijs, maar Napoleon ging zijn eigen weg. Hij pakte het slim aan. Door Frankrijk vanuit Italië overwinningen, kunstschatten en goud te schenken, moest het Directoire accepteren dat hij steeds populairder werd in eigen land. Het Italiaanse avontuur zou Napoleon groot maken, al kreeg hij nu voor het eerst de bijnaam “de kleine korporaal”. Het was het koosnaampje van een volk dat zijn nieuwe leider gevonden had.

Lodi
de bestorming van de brug bij Lodi mei 1796
schilderij van Baron LeJeune

Nadat Napoleon eerst het Oostenrijkse en Piemontijnse leger uit elkaar gedreven had en Turijn tot een wapenstilstand gedwongen had, richtte hij zich op Milaan, de hoofdstad van Lombardije dat door Oostenrijk bezet was. Eerst moest hij de Po oversteken en misleidde daarbij de Oostenrijkse veldheer Beaulieu. Deze stond hem aan de noordzijde van de Po bij Valenza op te wachten, maar Napoleon stak de Po honderd kilometer oostwaarts over bij Piacenza. Van daaruit rukte hij op naar Milaan.

Een laatste obstakel op zijn weg naar victorie, was de rivier de Adda. Bij Lodi, ten zuidoosten van Milaan, was een brug die een legende zou worden en er aan zou bijdragen dat Napoleon mythische proporties kreeg. Tijdens de Slag bij Lodi op 10 mei 1796 liet hij de brug bestormen in een dodelijke regen van kartetsvuur die de Oostenrijkers vanaf de andere zijde op de Fransen afvuurden. Voor de eersten die de brug bestormden betekende het zelfmoord, maar omdat Napoleon niet opgaf en daarbij ook op twee doorwaadbare plaatsen ten noorden en ten zuiden van de brug de Adda overstak, dreef hij de Oostenrijkers in het nauw en tenslotte sloegen deze op de vlucht.

Napoleon kon als geen ander zijn mannen motiveren. Op cruciale momenten waarbij het erop of eronder was, was hij op zijn best en hield hij vlammende toespreken. “Je moet tot de ziel spreken, dat is de enige manier om de mannen te elektriseren”, bekende hij ooit. Napoleon was een romanticus te paard. In 1796 droeg hij nog lang wapperend haar. Zo portretteerde de romantische schilder Antoine-Jean Gros hem tijdens de bestorming van de brug van Arcole.

Napoleon 1796
Napoleon tijdens de Slag bij Arcole
schilderij van Antoine-Jean Gros uit 1796

In de Slag bij Arcole op 15-17 november 1796 moest er opnieuw een brug bestormd worden. Napoleon wilde de bestorming van de brug bij Lodi, een half jaar eerder, nog eens herhalen. Hij wist dat hij in Frankrijk een mythische figuur was geworden en wilde deze positie handhaven.

Lodi
Napoleon bestormt de brug van Arcole
schilderij van Horace Vernet

Tijdens de Slag bij Arcole greep Napoleon op een gegeven moment het vaandel en bestormde met doodsverachting onder hevig vijandelijk vuur de brug. Dit was tegen alle afspraken in die hij met het Directoire gemaakt had. Als opperbevelhebber mocht hij zich namelijk niet aan direct gevaar blootstellen. Maar Napoleon wist dat het Franse volk een held nodig had en hij achtte zichzelf de man, die drie jaar later eerste consul en nog eens vier jaar later keizer van Frankrijk zou worden.

Stendhal
de beroemde eerste alinea uit La Chartreuse de Parme van Stendhal uit 1839

Napoleon [ andrew-roberts.net ]