twee mythologische koppels

Telemachus en Eucharis (1818) van Jacques-Louis David
en Bacchus en Ariadne (1821) van Antoine-Jean Gros

Nadat Napoleon in 1815 definitief verslagen was, keerde overal in Europa de monarchie terug. Ook de kunst deed een stap terug. Het revolutionaire elan maakte plaats voor het sentimentalisme en de mythologische voorstellingen van vóór 1789. Goede voorbeelden daarvan zijn twee dubbelportretten van de meesters van het Franse neoclassicisme: Jacques-Louis David (1748-1825) en zijn leerling Antoine-Jean Gros (1771-1835).

Tijdens de Restauratie leefde Jacques-Louis David, de grootste Franse schilder van zijn tijd, in ballingschap in Brussel, toen nog in het Koninkrijk der Nederlanden. Daar schilderde hij Het afscheid van Telemachus and Eucharis in zijn beroemde neoclassicistische stijl. In 1987 werd het schilderij aangekocht door het J. Paul Getty Museum.

Jacques-Louis David 1818
Het afscheid van Telemachus en Eucharis

Fixing the viewer with a dreamy gaze, the fair-haired Telemachus grasps Eucharis’s thigh with his right hand while holding his sword upright with the other. The ill-fated lovers say farewell in a grotto on Calypso’s island. Facing towards us, Telemachus’s blue tunic falls open to reveal his naked torso. Eucharis, seen in profile, encircles Telemachus’s neck and gently rests her head upon his shoulder in resignation. In this way, David contrasts masculine rectitude with female emotion.

Bron: getty.edu

detail van Telemachus en Eucharis

Drie jaar later schilderde David’s beroemde leerling Antoine-Jean Gros een ander mythologisch koppel. Zijn Bacchus en Ariadne hangt sinds 1977 in de National Gallery of Canada. Gros werd in tegenstelling tot zijn leermeester niet verbannen en werd nadat in 1814 de monarchie hersteld was zelfs hofschilder van Lodewijk XVIII. Toch eindigde zijn leven tragisch met zijn zelfmoord in 1835.

Antoine-Jean Gros 1821
Bacchus en Ariadne

Pointing to the departure of Theseus, who has abandoned her on the island of Naxos, Ariadne is comforted by Bacchus. He is identified as the god of wine by the grapes and vine leaves in his hair, and the “thyrsus”, the staff topped with vine leaves. Ariadne holds the gold crown with stars which she will receive at the time of her marriage to Bacchus; it will later be set in the heavens as a constellation. Frame: running moulding with press-moulded composition ornament, gilded. France, early 19th century.

Bron: gallery.ca

detail van Bacchus en Ariadne

In de voetsporen van Heidegger

Volgens Hannah Arendt trok er door het denken van haar leermeester Martin Heidegger een storm. “Hij komt uit het oeroude en wat hij achterlaat, is iets volmaakts, dat zoals al het volmaakte terugvalt aan het oeroude.” Wij gingen bij de beroemde blokhut in Todtnauberg kijken of Arendt gelijk had.

Voetnoten bij de 19e eeuw

In het Rijk van de Geest is alles tegenwoordige tijd en daar alleen ben je onsterfelijk. Zolang je maar niet vergeten wordt, leef je voort. Maar als je bent weggezonken in het collectieve geheugen, kun je met een lemma op wikipedia.org weer boven water komen.

Amerikaanse Burgeroorlog

Deze serie begon op 9 april 2010, precies 145 jaar na het einde van de Civil War, misschien wel het grootste trauma uit de Amerikaanse geschiedenis. Het laatste artikel verscheen op 3 juli 2013. Dat was precies 150 jaar na de Slag bij Gettysburg, het keerpunt in de oorlog.

Napoleon en zijn schilders

Weinig historische figuren zijn zo vaak geschilderd als Napoleon Bonaparte. Niet alleen tijdens zijn bewind maar ook daarna bleven schilders historische gebeurtenissen vastleggen met Napoleon in het centrum van de aandacht. Geschiedvervalsing. Omdat het moest.

Landschapsschilders uit de Goethezeit

Met de Goethezeit wordt in Duitsland de periode 1770-1830 aangeduid. Niet alleen de filosofie, literatuur, beeldhouwkunst, architectuur en muziek kwamen in het Duitse taalgebied tot bloei maar ook de romantische landschapsschilderkunst.

Schilders in Italië

Tot in de 19e eeuw was de reis naar Italië voor veel kunstenaars een verplicht nummer. Tijdens de Grand Tour werden Venetië, Florence en Rome bezocht waar de meesters bestudeerd werden. Maar het Italiaanse landschap bleek voor veel kunstenaars aantrekkelijker.

De schilder en zijn broodheer

Nu de overheid zich als mecenas heeft teruggetrokken worden veel kunstenaars weer afhankelijk van rijke opdrachtgevers en verzamelaars. Net als vroeger dus, toen veel kunstenaars vaak tegen wil en dank de lakeien van de heersende klasse waren.

De waakzaamheid van het hart

De Philokalia is een verzameling geestelijke geschriften die tussen de vierde en veertiende eeuw (in het Grieks) geschreven zijn en in de achttiende eeuw door de heilige Nikodimos van de berg Athos gebundeld zijn. Zijn tijdgenoot Paisius Velichkovsky maakte een vertaling in het Kerkslavisch.

Ovidius’ Metamorphosen

In de Middeleeuwen was er eigenlijk maar één boek. Na de revolutie van de boekdrukkunst kreeg de Bijbel concurrentie van eigentijdse maar vooral ook van klassieke geschriften. De compilatie van mythen die Ovidius aan het begin van onze jaartelling in klassiek Latijn had samengesteld, werd een inspiratiebron voor ontelbare schilders.

Dantes Divina Commedia

Dante stelt zich het Inferno voor als een trechter die breed begint onder het aardoppervlak en dan toeloopt naar het ijskoude middelpunt van de aarde. Daar zetelt Lucifer. Er zijn negen kringen. Dante en Vergilius ontmoetten er steeds grotere zonden en grotere zondaars.

Wolkenkrabbers

Chicago en New York werden eind 19e eeuw proeftuinen waar de skyscraper dankzij een stalen constructie steeds hoger kon worden. Er lagen ook twee Amerikaanse gedachten aan ten grondslag: "Form follows function" en "The sky is the limit."

Op zoek naar de atoomstijl

In de zomer van 2009 was in het Atomium in Brussel de tentoonstelling A la recherche du “Style Atome” te zien. Het is een swingende stijl uit de jaren vijftig die nog steeds beoefend wordt. Noem het geen retro. De atoomstijl is iets speciaals.

Een avontuur van luitenant Blueberry

In 1963 begon de Franse striptekenaar Jean Giraud (1938-2012) samen met scenarist Jean-Michel Charlier (1924-1989) aan zijn levenswerk: Blueberry. Ze lieten zich daarbij inspireren door de spaghettiwestern. Het 50-jarige jubileum van zijn antiheld maakte Giraud net niet meer mee. Hij overleed in 2012.

My favourite things

Belgian woodcuts & Russian Luboks. Underground comics & Midcentury Modern. Genesis, Pink Floyd & Film Noir ... These are a few of my favorite things ...

Woest & Vredig

vrije geluiden in de wwwoestijn