t/m 28 mei in het Dordrechts Museum
Decennialang is de negentiende eeuwse salonschilderkunst en de zeventiende en achttiende eeuwse hofschilderkunst afgedaan als gelikte nep. De geïdealiseerde en voorgebakken poses etaleren voor de twintgste eeuw een schijnwereld en de steriele verfbehandeling toont zich vijandig aan het persoonlijke handschrift. ‘Knap handwerk’ is hooguit de enige positieve kwalificatie die voor deze kunst overbleef. Maar sinds een jaar of tien is er weer belangstelling voor de troetelschilders van de jetset en de monarchen. De grote Alma Tadema tentoonstelling in 1996 in het Van Gogh Museum was in Nederland het begin van de rehabilitatie van de negentiende eeuwse salonkunst. En ook de poezelige schilderkunst van het galante tijdperk is niet langer taboe.
Deze schilderkunst van de laat-zeventiende eeuw en achttiende eeuw, staat haaks op het realisme van de schilderkunst van de Gouden Eeuw. Geen volkse taferelen meer zoals bij Jan Steen, maar elegante en theatrale voorstellingen naar Frans voorbeeld. Na de dood van Rembrandt, wordt de Europese cultuur steeds meer bepaald door Frankrijk. Gerard de Lairesse is in ons land de duidelijkste exponent van deze nieuwe modieuze Franse stijl.
Mercurius, Calypso en Odysseusca
In het Dordrechts Museum wordt deze kunst de Kroon op het Werk genoemd en ik vind dat eerlijk gezegd nogal overdreven en misplaatst. De intentie is natuurlijk duidelijk: de organisatoren van deze tenstoonstelling proberen de kunst van het laatste kwart van de zeventiende eeuw niet, zoals gebruikelijk is, als een neergang te zien, maar als een hoogtepunt. Vergelijken we de gelikte kunst van De Lairesse, Netscher, Van der Werff, Van Huysum en Schalcken met het realisme van Rembrandt, Vermeer en Frans Hals dan weet ik toch zeker dat zij niet de kroon op het werk van de drie laatstgenoemden zijn.
Voor het eerst zal een groot aantal werken van kunstenaars als Gerard Lairesse, Adriaen van der Werff, Jan van Huysum en Godfried Schalcken uit musea en particuliere collecties in de hele wereld bijeengebracht worden om de hoge kwaliteit van de schilderkunst uit die periode te tonen. Doorgaans wordt de tijd na de roemruchte Gouden Eeuw gezien als een periode van neergang, maar op de tentoonstelling zal het tegendeel worden aangetoond. Door veranderingen van de markt, het interieur en de smaak zal de schilderkunst vanaf 1680 sterk vernieuwen en een eigen karakter krijgen, eleganter en decoratiever worden en vooral in vorstelijke kringen aanspreken. Overvloedige bloemstillevens, modieuze portretten van rijke verzamelaars, fijngeschilderde genrescènes, arcadische landschappen en uitbundige mythologische voorstellingen zullen een baanbrekend beeld geven van een unieke, ondergewaardeerde periode in de Nederlandse schilderkunst vol elegantie.
Bron: museum.nl
