sluw duo

opnieuw gezien: Dangerous liaisons (1988)

Dangerous liaisonsIn 1989 won Christopher Hampton een Academy Award én een BAFTA Award voor zijn bewerking van de beroemde brievenroman Les Liaisons dangereuses uit 1782 van Pierre Choderlos de Laclos. Bovendien werd Hampton in 1989 door London Critics Circle uitgeroepen tot Screenwriter of the Year en de Writers Guild of America gaf hem de prijs voor de Best Screenplay Based on Material from Another Medium.

Nu ik Dangerous liaisons een paar keer gezien heb, is mij steeds meer opgevallen met welk psychologisch raffinement de dialogen geschreven zijn. De kern van het verhaal gaat over een krachtmeting tussen twee verdorven zielen: de Markiezin de Merteuil (Glenn Close) en de Burggraaf de Valmont (John Malkovich). Beiden beheersen ze het galante machtsspel van de jetset uit de achttiende eeuw tot in de details. In een vloeiende beweging en trefzekere opmerking weten ze hun omgeving te misleiden. De Merteuil en Valmont vormen een sluw en genadeloos duo. En ze genieten van hun slechtheid. Ze veinzen respect voor elkaar maar weten heel goed dat de ander een schorpioen is.

Het verhaal is een verhaal van alle tijden, over goed en kwaad, liefde en bedrog, echt en vals. Maar het is ook helemaal een verhaal uit de achttiende eeuw. In de Franse hofcultuur werd niet geleefd, maar geacteerd. Mensen waren acteurs die schitterend uitgedost in het openbaar verschenen. Er werd niet met elkaar gepraat, maar geconserveerd. Het ging er niet om of je met elkaar contact had, maar of je wellevend of amusant was. Het middel was het doel geworden. Het ware gezicht ging verstopt achter lagen make up, óók bij de mannen. Deze gekunsteldheid moest tenslotte wel leiden tot de reactie van Rousseau: de beschaving heeft de mens bedorven; we moeten de maskers afdoen en terugkeren naar onze ware natuur.

De moderne tijd is voortgekomen uit de Romantiek en Rousseau is daar de vader van. We hebben grote waardering voor authenticiteit en natuurlijkheid. We verwachten dat liefde nu écht en vrij is en niet gearrangeerd en dat we gewoon onszelf kunnen zijn. Maar nog steeds is er verwarring. Ben ik in het sociale leven mijzelf of speel ik een rol? In deze zin valt er niet te ontsnappen aan het achttiende-eeuwse spiegelpaleis van echt en vals.

Maisons Laffitte
Dangerous liaisons werd helemaal in Frankrijk gefilmd, o.a. in het kasteel Maisons Laffitte

Les Liaisons dangereuses [ nl.wikipedia.org ]