het beeld van 1815 -1840 [ 1 ]

schilderkunst tussen 1815 en 1840 : het landschap
Achille Etna Michallon en Jean-Baptiste Camille Corot

Ik weet niet precies waar mijn fascinatie voor de schilderkunst van 200 jaar geleden precies vandaan komt. Heeft het te maken met de Romantiek? Met de emancipatie van het landschap in de landschapsschilderkunst? Of met de drang naar objectiviteit vlak voor het ontstaan van de fotografie? Het ontluikende historisme en oriëntalisme? De intimiteit van huiselijke taferelen van de Biedermeier? Of juist van het schurende tussen classicisme en realisme?

In ieder geval ligt het niet aan het systeem van Metternich dat van Europa een politiestaat maakte. Terwijl na 1830 Frankrijk en Engeland liberaler werden, nam de repressie in Oostenrijk, Rusland en Pruisen juist toe.

Toch is het ook interessant om te zien hoe de schilderkunst door de verstikkende Restauratie beïnvloed is. Expliciet en impliciet. Zo was Biedermeier politiek-correct zolang het zich maar terugtrok in het domein van het huiselijke. Alles wat de monarchie en het katholieke geloof verheerlijkte, kon zonder meer rekenen op de goedkeuring van de machthebbers.

De Franse landschapsschilder Achille Etna Michallon (1796–1822) behoort met Thomas Girtin (1775-1802), Karl Philipp Fohr (1795–1818), Wijnand Nuijen (1813-1839) en Gerard Bilders (1838-1865) tot de jong gestorven landschapsschilders uit de negentiende eeuw. Ze werden respectievelijk 26, 27, 23, 26 en 27 jaar oud.

Achille Etna Michallon werkte net als Karl Philipp Fohr in de omgeving van Rome waar hij in 1822 les gaf aan zijn landgenoot Jean-Baptiste Camille Corot. Corot zou zijn leermeester en leeftijdsgenoot 53 jaar overleven. Met Corot en de School van Barbizon zal het realisme in de Franse landschapsschilderkunst volwassen worden. In het werk van Achille Etna Michallon kondigt zich dat al aan. Dat is goed te zien in de studies die hij buiten maakte

Achille Etna Michallon
Achille Etna Michallon 1816
Achille Etna Michallon
Achille Etna Michallon 1818
waterval bij Mont Doré
Achille Etna Michallon
Achille Etna Michallon 1818
Klooster van de heilige Scholastica, Subiaco
Achille Etna Michallon
Achille Etna Michallon 1822
Landschap geïnspireerd door een blik op Frascati
Jean-Baptiste Camille Corot
Jean-Baptiste Camille Corot 1826
waterval bij Terni (olieverfschets)
Jean-Baptiste Camille Corot
Jean-Baptiste Camille Corot 1830
Cervara, la campagna romana

Corot schilderde afwisselend landschappen pur sang én landschappen met een Bijbels of mythologisch thema. Bovenstaand en onderstaand landschap zijn daar duidelijke voorbeelden van. Met het realisme van de School van Barbizon en Gustave Courbet maakte het landschap zich definitief los van haar literaire en religieuze legitimatie. Gustave Courbet, een van de grondleggers van het realisme, zei ooit “Ik heb nog nooit engelen gezien. Toon mij een engel en ik zal er een schilde­ren.” Tegen 1850 waren mythologische wezens (draken, centauren, engelen, enz.) uit het landschap verdreven om pas weer aan het einde van de eeuw terug te keren in het symbolisme.

Jean-Baptiste Camille Corot
Jean-Baptiste Camille Corot 1835
Hagar en Ismaël in de wildernis met engel