Wolkenkrabbers horen in de Verenigde Staten, om preciezer te zijn, in Chicago en New York. Daar is het aan het einde van de negentiende eeuw begonnen. Het werden dé proeftuinen waar de skyscraper tot ontwikkeling is gekomen, vanuit Sullivan’s adagium form follows function maar vooral dankzij de stalen constructie. In de beginjaren moest de wolkenkrabber als in een evolutionair proces alle voorgaande stadia passeren. Zo zagen we het duidelijkst in New York in de eclectische periode (1890-1920) neo-barokke, neo-gotische en neo-classicistische hoogbouw verrijzen. Het neo-gothische Woolworth Building is daar het treffendste voorbeeld van. In 1920 brak de klassieke periode aan die tenslotte bekroond werd met het Chrysler Building (1930) en het Empire State Building (1931). Beide zijn in artdeco stijl en dat is in feite ook de klassieke stijl van de wolkenkrabber geworden. Manhattan kende in de jaren twintig een bouwexplosie die schitterende artdeco zakenpaleizen heeft opgeleverd.

In de jaren dertig versoberde het klimaat wereldwijd onder de grote depressie na 1929 en dat is duidelijk te zien in het Rockefeller Center, het grootste bouwproject uit de jaren dertig. Hier zien we al duidelijk de kenmerken van wat we na de oorlog de Internationale Stijl zullen gaan noemen: een zakelijk functionalisme dat tenslotte ontaardt in ‘another glass box‘, strakke dozen met bijvoorbeeld gordijngevels van spiegelend glas. De Twin Towers zijn daar een duidelijke vertegenwoordiger van geweest: genadeloos strakke langwerpige dozen zonder poespas. Het eindpunt van de wolkenkrabber? De geschiedenis laat ons telkens weer zien dat ze een golvende beweging maakt: na elke periode van soberheid komt weer een periode van uitbundigheid.

Dat zien we nu in de wolkenkrabbermanie in China en het Arabisch schiereiland, ‘s werelds grootste proeftuinen voor extreme hoogbouw. Maar hoe meer wolkenkrabbers ik zie die op dit moment in China en Dubai in aanbouw zijn, hoe meer ik terugverlang naar de wolkenkrabbers uit de jaren twintig. In Aziëzijn het vaak baldadige ontwerpen en gecombineerd met extreme hoogbouw leveren die meestal lachwekkende gebouwen op. Natuurlijk moet er naar nieuwe vormen gezocht worden en moeten er nieuwe uitdagingen worden aangegaan. Een goed voorbeeld is de Chicago Spire (609.6 m) ontworpen door Santiago Calatrava, sober en toch avontuurlijk. Heel wat smaakvoller dan het wolkenkrabbersnest (595 m.) dat in Mecca gebouwd wordt (zie foto boven). En laten we hopen dat het ontwerp voor de Dancing Towers (350.8 m) in Dubai in de prullenbak beland. Dit is geen architectuur meer maar een architectonische perversiteit.

thechicagospire.com | alle stukjes uit deze reeks | Abraj Al Bait Mall