gedoemd om eeuwig te varen

gezien: Russian Ark van Alexander Sokurov

Van Russische regisseurs zijn we wel wat gewend als het de lengte van een take betreft. Zo moest in de slotscene van Tarkovski’s zwanenzang Het Offer het huis van de hoofdpersoon opnieuw opgebouwd en weer in brand worden gestoken omdat de eerste take mislukt was en de regisseur het per se in één take gefilmd wilde zien.

Maar Alexander Sokurov heeft met zijn film Russian Ark volgens mij de langste take uit de filmgeschiedenis op zijn naam staan: de film bestaat namelijk uit één take. Verbluffend, als je bedenkt wat een timing dit van een regisseur en de spelers vereist.

De camera vertegenwoordigt in de film de blik van een regisseur die wordt meegenomen in het Hermitagemuseum van Sint Petersburg in het begin van de 18de eeuw. Daar ontmoet hij een 19de eeuwse Franse diplomaat met wie hij samen een wandeling gaat maken door de zalen van het Hermitage. Deze wandeling wordt tegelijkertijd ook een reis door de Russische geschiedenis, met cynische commentaren over de Russische en Europese identiteit.

Russian Ark
Het Hermitagemuseum wordt niet alleen symbolisch voorgesteld als een ark en drager van de kultuur, maar ook heel letterlijk als een schip met vele passagiers dat deint op de golven van de geschiedenis.
Russian Ark
Een arbeider wordt geconfronteerd met de blinde vlek in zijn (historisch) bewustzijn. Hij weet eigenlijk niet wie de twee mannen op het schilderij van El Greco zijn. En hoe zou hij moeten weten wat er van de mens terecht komt als hij niet eens weet wat er in het Evangelie geschreven staat?
Russian Ark
Tenslotte blijft de 19e eeuwse diplomaat achter in de zaal waar zojuist het laatste bal van de laatste Russische tsaar Nicolaas II gehouden is. Hij weigert met de camera mee naar buiten te gaan en sluit zich daarmee op in de geschiedenis.

Helemaal aan het einde van de film glipt de camera met de gasten mee naar buiten en eindigt met een blik op de dampende oever van de Neva. De regisseur mompelt in zichzelf dat de diplomaat nooit te weten is gekomen wat hij nu weet. Dat de geschiedenis altijd doorgaat en dat we allemaal gedoemd zijn te varen en eeuwig te leven. Een magistrale film.

Hermitage Museum Virtual Tour