Les vacances de monsieur Hulot is een sfeervolle en poëtische aaneenschakeling van visuele grappen. De film klopt aan alle kanten. De zwierige open typografie van de openingsgeneriek en het lichtvoetige Quel Temps Fait-Il A Paris van Alain Romans passen perfect bij het verpozen, flaneren en uitwaaien aan zee. Waar kende ik deze sfeer ook alweer van? Bert Haanstra, inderdaad. Hij kende Tati persoonlijk. In Alleman (1963) is soms de invloed van Les vacances de monsieur Hulot te herkennen. Beide regisseurs observeren het alledaagse leven met een nadruk op spontaan geestige momenten.
Jacques Tati was op zijn beurt weer beïnvloed door de stomme film. Zelf was hij altijd variété artiest geweest totdat hij vlak na zijn veertigste zijn eerste lange film Jour de fête (1949) maakte. De grote komieken van de stomme film waren hun carrière vaak ook begonnen in het variététheater. Daarin hadden ze geleerd hoe je zonder woorden met mime een verhaal kon vertellen, meestal door het aaneenrijgen van visuele grappen. Deze manier van vertellen was geknipt voor de slapstickcomedy waarbij een ‘uitvergroot’ geluid het visuele effect versterkt.
Net als in de burleske of het stripverhaal is deze manier van vertellen gebaseerd op overdrijving. Je ziet die overdrijving vooral in de gebaren, mimiek en de bewegingen van de hoofdfiguur. Zijn wereld is de wereld van de komische stripfiguur. Als de deur naar het strand opengaat, waait gelijk alles maar dan ook alles van tafel. Als een auto remt, vliegen de achterbanden bijna de lucht in. Als iemand boos is, schudt hij uitdrukkelijk vele malen met zijn vuist. Door de overdrijving ontstaat een aanstekelijk soort werkelijkheid, een werkelijkheid waarbij iemand een zwart gezicht krijgt als er een zwarte bol ontploft, een werkelijkheid die niet deert. Het is ook een werkelijkheid van gelegitimeerd leedvermaak waarbij we mogen lachen als iemand op zijn neus valt.
van Alain Romans
Vorige week kocht ik het boek Jacques Tati. Een kwestie van kijken (2010) van Ann Meskens en ben dat nu aan het lezen. Al eerder, in 2003 publiceerde zij het essay Les vacances de monsieur Hulot, of het verlangen naar vrije tijd dat voor het boek bewerkt werd.
Bron: nl.wikipedia.org