zondag gezien bij VPRO Boeken: Wim Brands in gesprek met
Peter Raedts over De ontdekking van de Middeleeuwen
en Jos Palm over Moederkerk
Het VPRO-programma Boeken op zondagmorgen is het beste programma over boeken sinds jaren. Wim Brands is een fijne interviewer die graag met de schrijvers bij hem aan tafel in het diepe duikt. Zondag was er een boeiende aflevering over twee boeken die verwantschap met elkaar tonen: De ontdekking van de Middeleeuwen van Peter Raedts en Moederkerk van Jos Palm. Het was een Boeken met een katholiek randje en het was prettig dat Wim Brands als intellectueel geen allergie toonde voor het onderwerp. Eerst ging hij in gesprek met Peter Raedts, ooit priester. Waarom was hij ooit priester geworden, wilde Brands weten. De liturgie in het Latijn had en heeft een onweerstaanbare aantrekkingskracht op Raedts. Hij noemde het een Gesammtkunstwerk dat alle zintuigen beroert. Na het Tweede Vaticaanse Concilie werd de katholieke kerk veranderd in een speelhoek van een kleuterschool, compleet met gitaren, een drumstel en onbenullige teksten. Het gewijde werd ingeruild voor het gewone en gezellige.
Peter Raedts stapte na een persoonlijke crisis op zijn vijftigste uit het priesterambt. Als hoogleraar Middeleeuwse Geschiedenis schreef hij al een lange reeks publicaties in het Engels, Frans en Nederlands voordat hij begon aan De ontdekking van de Middeleeuwen. In dat boek gaat het vooral over onze beeldvorming over de Middeleeuwen:
Waren de Middeleeuwen een tijd van hechte gemeenschap en ridderlijke trouw of een tijd van barbaars geweld en ruwe onderdrukking? Een tijd om te vergeten of een tijd om naar terug te verlangen? Tolkien’s
Lord of the Rings of Verhoeven’s
Flesh and Blood? Sinds de
Renaissance roept het beeld van de Middeleeuwen sterk wisselende emoties op. Afkeer en idealisering wisselen elkaar af tot op de dag van vandaag. Dit boek brengt die wisselende waardering van de Middeleeuwen in kaart en onderzoekt waarom de Middeleeuwen nooit een vaste plaats gevonden hebben in het collectieve geheugen van Europa.
Bron:
vanstockum.nlons beeld van de Middeleeuwen beweegt zich tussen het donkere, rauwe, vieze en stinkende beeld uit Flesh and Blood (1985) en het liefelijke, pastorale beeld van de Hobbitstee uit Lord of the Rings. (2001)
Het beeld groeit dat men in de Middeleeuwen meer verstand had van saamhorigheid en gemeenschap dan in de tegenwoordige tijd.
Het negatieve beeld dat we heden ten dage in Nederland van de middeleeuwen hebben is gecreëerd tijdens de verlichting. De humanisten en calvinisten schiepen een duistere tijd vol afgoderij, ziekte, angst en dood. Liever keken we in Nederland terug naar de glorieuze zestiende en zeventiende eeuw, in plaats van naar die tijd van pest en bederf.
Raedts benadrukt dat er tijdens de Romantiek een omslag in het denken over de middeleeuwen plaatsvindt. Mede onder invloed van denkers als
Rousseau ontstond het beeld van de „nobele wilde„, alsmede de angst voor moderniteit en het verlangen naar een „simpeler„ leven. Het beeld groeit dan dat men in de middeleeuwen meer verstand had van saamhorigheid en gemeenschap dan in de tegenwoordige tijd. In Nederland vindt dit idee echter weinig weerklank.
Bron:
boeken.vpro.nlRein Swart over Boeken: Moederkerk van Jos Palm [ reinswart.blogspot.com ]
